ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΟΜΙΛΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΡΑΧΗ - ΞΗΡΟΚΟΜΠΙ Δ.Ε. ΚΟΡΘΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ

    ΟΙ ΔΥΟ ΔΙΑΤΡΗΤΕΣ ΝΟΜΙΚΑ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΣΤΕ (ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ΤΗΝ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΔΕΕ)  ΓΙΑ ΤΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΣΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΦΡΑΓΚΑΚΙ ΚΑΙ ΡΑΧΗ-ΞΗΡΟΚΟΜΠΙ ΣΤΗΝ ΝΟΤΙΑ ΑΝΔΡΟ. 

ΥΠΟΘΕΣΗ ΠΡΩΤΗ ΘΕΣΗ ΡΑΧΗ ΞΗΡΟΚΟΜΠΙ.

Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΥΡΙΖΑ ΠΟΥ ΥΠΕΓΡΑΨΕ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΤΟΛΗ ΕΠΙΣΠΕΥΣΗΣ ΤΙΣ ΔΥΟ ΕΓΚΡΙΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

Ως αναπληρωτής υπουργός είχε στο χαρτοφυλάκιο του θέματα που σχετίζονταν με τα Διεθνή και Ελληνικά Περιβαλλοντικά ζητήματα, τα δάση και τα δασικά οικοσυστήματα, τα ύδατα, τους Επιθεωρητές Περιβάλλοντος, τις Προστατευόμενες Περιοχές και το ΕΣΠΑ

 

ΤΩΡΑ ΕΙΝΑΙ  ΤΟΜΕΑΡΧΗΣ  ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΤΡΟΜΑΡΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΚΕΡΑΥΝΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΠΑΝΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗ

Υπαγωγή επενδυτικού σχεδίου της επιχείρησης ΑΙΟΛΙΚΗ ΑΝΔΡΟΥ ΡΑΧΗ ΞΗΡΟΚΟΜΠΙ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ με δ.τ. ΑΙΟΛΙΚΗ ΑΝΔΡΟΥ ΡΑΧΗ ΞΗΡΟΚΟΜΠΙ Α.Ε., στην κατηγορία της Περιφερειακής Συνοχής των Γενικών Επενδυτικών Σχεδίων του άρθρου 6 του ν. 3908/2011 (1η Περίοδος 2012), όπως ισχύει, για την ενίσχυσή της με το κίνητρο της επιχορήγησης και το κίνητρο της φορολογικής απαλλαγής.

 

  Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) για τον Αιολικό Σταθμό Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ), ισχύος 15 MW, στη θέση «ΡΑΧΗ – ΞΗΡΟΚΟΜΠΙ», Δήμου Άνδρου, Π.Ε. Άνδρου, ιδιοκτησίας ΑΙΟΛΙΚΗ ΆΝΔΡΟΥ – ΡΑΧΗ ΞΗΡΟΚΟΜΠΙ Α.Ε.

______________________________________________________________

ΔΕΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΤΑΙ Ο ΣΠΙΖΑΕΤΟΣ  ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΙΔΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΖΕΠ GR4220028 “ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ & ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ” - ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΒΑΛΤΕ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΩΛΙΕΣ ΤΟΥ -  ΒΑΛΤΕ ΚΑΙ ΤΟ dtBIRD ΜΕ ΕΚΠΟΜΠΕΣ +120db ΓΙΑ ΝΑ ΦΥΓΕΙ ΝΑ ΠΑΕΙ ΑΛΛΟΥ!

 

 

Αριθμός 2418/2019

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ Ε΄

Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 12 Ιουνίου 2019, με την εξής σύνθεση: Αθ. Ράντος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος, Μ. Σωτηροπούλου, Αγγ. Μίντζια, Σύμβουλοι, Δ. Βασιλειάδης,  Δ. Πυργάκης, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ε. Οικονόμου.

Για να δικάσει την από 18 Ιουνίου 2018 αίτηση:

των: ... κατά του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο οποίος παρέστη με ... και κατά της παρεμβαίνουσας  Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία «ΑΙΟΛΙΚΗ ..., που εδρεύει στο ..., η οποία παρέστη με τον ...

Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. οικ. 7615/5.4.2018 απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη  της Διοικήσεως. Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της  εισηγήτριας, Συμβούλου ... .

Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο της παρεμβαίνουσας εταιρείας και την αντιπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψη της υπό κρίση αιτήσεως.

Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι

Α φ ο ύ   μ ε λ έ τ η σ ε   τ α    σ χ ε τ ι κ ά    έ γ γ ρ α φ α  

Σ κ έ φ θ η κ ε  κ α τά  τ ο ν Ν ό μ ο

1.   Επειδή, με την κρινόμενη αίτηση, για την άσκηση της οποίας  έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (βλ. ηλεκτρονικό παράβολο με  κωδικό πληρωμής 22438939895809110048), ζητείται η ακύρωση της απόφασης οικ. 7615/5.4.2018 του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με την οποία εγκρίθηκαν περιβαλλοντικοί όροι για την κατασκευή και λειτουργία του Αιολικού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) στη θέση ΡΑΧΗ - ΞΗΡΟΚΟΜΠΙ του Δήμου Άνδρου.

2.  Επειδή, με έγγραφο κατατεθέν στις 3.6.2019, οι αιτούντες ζήτησαν την αναβολή εκδίκασης της υπόθεσης, επισυνάπτοντας   το σχετικό παράβολο (κωδικός ηλεκτρονικού παραβόλου 279666348959 0802 0055). Το αίτημα αναβολής απερρίφθη  και το Δικαστήριο προχώρησε στην εκδίκαση της κρινόμενης αίτησης. Ενόψει τούτου, το ανωτέρω παράβολο πρέπει να επιστραφεί στους αιτούντες, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 5 του άρθρου 33 του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8), που προστέθηκε με το άρθρο 36 παρ. 1 του ν. 4446/2016 (Α΄ 240) και ισχύει όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 40 παρ. 2 του ν. 4465/2017 (Α΄ 47)  (βλ. ΣτΕ 961/2019 κ.ά.).

3.     Επειδή, παραδεκτώς παρεμβαίνει  υπέρ του κύρους της προσβαλλόμενης πράξης  η εταιρεία  ΑΙΟΛΙΚΗ ..., η οποία αποτελεί το φορέα υλοποίησης του έργου.

4. Επειδή, το δικόγραφο της κρινόμενης αίτησης υπογράφεται από δικηγόρο ως πληρεξούσιο των αιτούντων, εκ των οποίων οι υπ’ αρ. 12, 13 και 23 [κατά σειρά αναφοράς στο δικόγραφο της αίτησης] δεν παρέστησαν στο ακροατήριο για να εγκρίνουν την άσκηση αυτής, ούτε προσκόμισαν συμβολαιογραφική πράξη παροχής πληρεξουσιότητας προς τον υπογράφοντα ή άλλο δικηγόρο. Ως εκ τούτου, βάσει του άρθρου 27  του π.δ. 18/1989 (Α΄ 8), ως ισχύει, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, ως προς τους αιτούντες υπ’ αρ. 12, 13 και 23, ως απαράδεκτη.

5.  Επειδή, το πρώτο αιτούν σωματείο ... έχει ως καταστατικό σκοπό τη μελέτη και προστασία των άγριων πουλιών και των βιοτόπων τους. Η δεύτερη αιτούσα [αστική εταιρεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα ... συνεστήθη με σκοπό την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος του Αιγαίου και της βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων. Περαιτέρω, το τρίτο αιτούν ... έχει ως σκοπό την προστασία της πανίδας, της  χλωρίδας  και των απειλούμενων ειδών της Άνδρου, το τέταρτο ... έχει ως σκοπό, μεταξύ άλλων, την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, η δε πέμπτη [αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία ... και το έκτο των αιτούντων [νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ...] έχουν ως καταστατικούς σκοπούς την προστασία, ανάδειξη και αποκατάσταση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας στο νησί. Εξάλλου, η έβδομη αιτούσα είναι ατομική επιχείρηση με  αντικείμενο τη διοργάνωση ... στην Άνδρο, πρέπει δε να θεωρηθεί ότι η αίτηση ασκείται όχι από την επιχείρηση  αυτή,  που  στερείται νομικής προσωπικότητας, αλλά μόνον από το φυσικό πρόσωπο που από το φορέα της, που έχει ασκήσει την αίτηση και ατομικώς, απορριπτομένου του περί του αντιθέτου ισχυρισμού της παρεμβαίνουσας. Τέλος, οι λοιποί αιτούντες (φυσικά πρόσωπα, υπ’ αρ. 8 έως 11, 14 έως 22 και 24 έως 27) είναι κάτοικοι του Δήμου Άνδρου. Υπό τα δεδομένα αυτά, όλοι οι αιτούντες, ισχυριζόμενοι ότι η προσβαλλόμενη απόφαση θέτει σε κίνδυνο το φυσικό περιβάλλον και τη σπάνια ορνιθοπανίδα της περιοχής και επιφέρει υποβάθμιση του περιβάλλοντος της νήσου της Άνδρου, διαθέτουν έννομο συμφέρον για την άσκηση της κρινόμενης αίτησης και παραδεκτώς ομοδικούν.

6.    Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, με την απόφαση Δ6/Φ17.282/2443/28.5.2003 του Υπουργού Ανάπτυξης χορηγήθηκε στην παρεμβαίνουσα εταιρεία άδεια παραγωγής ενέργειας  από αιολικό πάρκο, συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 15,3 MW, στη θέση «Ράχη - Ξηροκόμπι» του Δήμου Κορθίου της  Νήσου Άνδρου  Κυκλάδων, με 18 ανεμογεννήτριες, ονομαστικής ισχύος  850 kW εκάστη, με 3 πτερύγια, ύψος πυλώνα 44 μέτρων και διάμετρο πτερωτής 52 μ. Ακολούθως, με την από 12.4.2011 βεβαίωση  της Γραμματείας  της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) μετεβλήθησαν τα στοιχεία της άδειας παραγωγής, λόγω αλλαγής του αριθμού και του τύπου των Α/Γ  από 18 σε 5 Α/Γ, ισχύος 3 MW εκάστη, με διάμετρο ρότορα 90 μ., και με συνολική εγκατεστημένη ισχύ του σταθμού 15 MW. Με το υπ’ αριθμ. πρωτ. ΕΥΠΕ 198608/29.4.2011 έγγραφό της, η παρεμβαίνουσα εταιρεία ζήτησε την έκδοση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ) για την κατασκευή Αιολικού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) στη θέση «Ράχη - Ξηροκόμπι» του Δήμου Άνδρου και υπέβαλε την από Απριλίου 2011 Μελέτη Περιβαλλοντικών  Επιπτώσεων  (ΜΠΕ),  με συνημμένες, ως παραρτήματα αυτής, Ορνιθολογική Μελέτη και Μελέτη Οδοποιΐας. Με το υπ’ αριθμ. πρωτ. ΕΥΠΕ 201731/26.7.2011 έγγραφο, η παρεμβαίνουσα εταιρεία υπέβαλε συμπληρωματικώς έξι  τεύχη ΜΠΕ του εν θέματι έργου. Η Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα ΑΠΕ του ΥΠΕΚΑ, με το υπ’ αριθμ. πρωτ. ΑΠΕ/Φ17.282/23781/2.12.2011 έγγραφό της, επεσήμανε ότι τα στοιχεία του έργου, μετά την έκδοση της από 12.4.2011 βεβαίωσης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), διέφεραν από αυτά της ΡΑΕ, ως προς τις θέσεις των 4 από τις 5 Α/Γ  και  ότι  δεν  ήταν δυνατόν να ελεγχθεί η θέση της εγκατάστασης, διότι στη ΜΠΕ δεν υπήρχαν πληροφορίες για τις κορυφές της έκτασης, εξέφρασε δε την άποψη ότι χρειαζόταν τροποποίηση της άδειας παραγωγής από τη ΡΑΕ. Η Διεύθυνση Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ, με το υπ’ αριθμ. πρωτ. 45559/19.12.2011 έγγραφό της, γνωμοδότησε θετικά επί της ΜΠΕ -υπό  την επιφύλαξη της γνωμοδότησης της αρμόδιας  Υπηρεσίας  Περιβάλλοντος επί της ορνιθολογικής μελέτης, που απαιτείτο λόγω  ένταξης της περιοχής σε Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας-, κρίνοντας ότι πληρούνται οι κατευθύνσεις του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ ως προς τις περιοχές αποκλεισμού, το μέγιστο επιτρεπόμενο  ποσοστό κάλυψης περιοχών από αιολικές εγκαταστάσεις σε επίπεδο καποδιστριακού Δήμου, τις αποστάσεις από γειτνιάζουσες χρήσεις γης και την ένταξη του έργου στο τοπίο. Στη συνέχεια, η παρεμβαίνουσα υπέβαλε στην Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδυτών για Έργα ΑΠΕ το από 10.1.2012 έγγραφο, με το οποίο διευκρίνισε ότι, λόγω της μορφολογίας του εδάφους στα συγκεκριμένα σημεία και με σκοπό την καλύτερη χωροθέτηση των πλατειών των Α/Γ, η εταιρεία προέβη σε μετακίνηση τεσσάρων Α/Γ σε πολύ κοντινές θέσεις εντός του υφισταμένου πολυγώνου χωροθέτησης και ότι η  μετακίνηση  αυτή δεν αποτελεί μεταβολή που τροποποιεί την άδεια παραγωγής, παρ’ όλα αυτά, όμως, συνυπέβαλε σκαρίφημα του ΑΣΠΗΕ σφραγισμένο από τη ΡΑΕ. Ενόψει αυτού, η Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδυτών για Έργα ΑΠΕ, με το υπ’ αριθμ. πρωτ. ΑΠΕ/Φ17.282/59/600/5.7.2012 έγγραφό της, γνωστοποίησε στην ΕΥΠΕ ότι δεν είχε αντίρρηση για την προώθηση της διαδικασίας. Κατόπιν, η παρεμβαίνουσα, με το υπ’ αριθμ. πρωτ. ΕΥΠΕ 202734/25.10.2012 έγγραφό της, υπέβαλε στην αδειοδοτούσα Υπηρεσία την από Οκτωβρίου  2012 Ειδική  Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ), συνοδευόμενη από το “Ενδιάμεσο Παραδοτέο” αυτής, υπό τον τίτλο “Ορνιθολογικές Παρατηρήσεις για τη θερινή περίοδο 2012”. Το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος  της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού (ΔΠΣ/ΤΔΦΠ) του ΥΠΕΚΑ, με το υπ’ αριθμ.  πρωτ. 55402/2348/5.11.2012 έγγραφό του, ζήτησε την αναβολή γνωμοδότησης, μεταξύ άλλων, και για τη ΜΠΕ του εν θέματι έργου, με την αιτιολογία ότι, κατά τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 12.9.2012, ο Δήμος Άνδρου είχε αναθέσει στο Πανεπιστήμιο  Θεσσαλίας  την εκπόνηση μελέτης για το χωροταξικό σχεδιασμό ΑΠΕ και ότι εκπονείτο Διαχειριστικό Σχέδιο της ΖΕΠ Άνδρου, το οποίο και θα έπρεπε να “αποτελέσει την απαρχή για την υποδειγματική,  συστηματική  και αποτελεσματική διαχείριση - διατήρηση της προστατευόμενης περιοχής”. Παρά ταύτα, η ΕΥΠΕ ζήτησε από το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος να γνωμοδοτήσει με βάση τα στοιχεία που διέθετε,  σύμφωνα  με τα προβλεπόμενα στο ν. 4014/2011, υπενθυμίζοντας τις τιθέμενες από τη νομοθεσία προθεσμίες  (έγγραφο  165318/16.1.2013 της ΕΥΠΕ). Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος Life+ εκπονήθηκε,  με τη συνεργασία της πρώτης αιτούσας, Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Σχέδιο Διαχείρισης της επίμαχης ΖΕΠ με κωδικό GR4220028 “ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ & ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ  ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ”  [LIFE  10  NAT/GR/637  ANDROS  SPA],  κατετεθέν στο Υπουργείο Περιβάλλοντος με το έγγραφο του Δήμου Άνδρου 4777/29.4.2014, και προτάθηκε αποκλεισμός εγκατάστασης Αιολικών Πάρκων στη θέση του κρινόμενου έργου (βλ. έγγραφο 37974/947/29.5.2019 της Δ/νσης Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας προς το Δικαστήριο). Με το υπ’ αριθμ. πρωτ. ΕΥΠΕ 175677/21.10.2014 έγγραφό της, η εταιρεία υπέβαλε τεύχος συμπληρωματικών στοιχείων (Οκτωβρίου 2014), λόγω αλλαγής  τύπου  Α/Γ, επισημαίνοντας ότι  μειώνονται, κατά  2  μ.,  το  ύψος του πυλώνα  και, κατά 8 μ., η διάμετρος της πτερωτής, με αποτέλεσμα να μειώνονται το συνολικό ύψος κάθε Α/Γ κατά 6 μ. και η  συνολική επιφάνεια σάρωσης  κατά 17% και να βελτιώνονται τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του έργου. Αντιθέτως, από την αλλαγή αυτή δεν μεταβάλλονταν ο συνολικός αριθμός των Α/Γ, η αδειοδοτηθείσα ισχύς, η χωροθέτηση των Α/Γ και το πολύγωνο του έργου, όπως προέκυπτε από τη συνημμένη από 6.10.2014 βεβαίωση της Γραμματείας της ΡΑΕ, στην  οποία  αναφερόταν  επιπλέον ότι, και μετά την εν λόγω μεταβολή, δεν υφίστατο υπέρβαση της μέγιστης πυκνότητας αιολικών εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τα οριζόμενα  στο Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣ/ΑΠΕ) και στον Κανονισμό Αδειών Παραγωγής ΑΠΕ. Περαιτέρω, με έγγραφό της από 26.1.2015, η παρεμβαίνουσα εταιρεία υπέβαλε στις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ήτοι τη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης και τη Διεύθυνση Προστασίας  Βιοποικιλότητας, Εδάφους  και Διαχείρισης  Αποβλήτων) συμπληρωματική ειδική μελέτη τοπίου και αντιστάθμισης περιβαλλοντικών επιπτώσεων του εν λόγω ΑΣΠΗΕ, καθώς και υπόμνημα σχολιασμού του προμνησθέντος προγράμματος Life+, που αφορούσε τη διαχείριση της εν θέματι ΖΕΠ με κωδικό GR4220028. Στο υπόμνημα αυτό, επισημάνθηκαν οι εξής πλημμέλειες  που εμφάνιζε  η μελέτη του προγράμματος LIFE+, καθ’ ο μέρος πρότεινε τη μη εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ στην επιλεγείσα από την παρεμβαίνουσα θέση: a. ότι έχει ανατραπεί η χαρτογράφηση των σημαντικών περιοχών για τα πουλιά στην Άνδρο, σε σχέση με τη μελέτη του 2012 της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, χωρίς αυτό να αιτιολογείται, b. ότι η μελέτη δέχεται ότι ο σπιζαετός, που αποτελεί είδος οριοθέτησης, αναπαράγεται στην κοιλάδα Μάρμαρα και ότι “παρατηρήσεις του είδους υπάρχουν και στο βόρειο τμήμα του νησιού, όπου πιθανόν να υπάρχει και τρίτη επικράτεια”, και c. ότι, βάσει των ασαφών αυτών διαπιστώσεων, το Σχέδιο Διαχείρισης καταλήγει αυθαίρετα να εντάσσει στην περιοχή απόλυτης προστασίας (ζώνη Α) την επίδικη θέση [Ράχη - Ξηροκόμπι], η οποία απέχει περισσότερο από τη θέση φωλεοποίησης, σε σχέση με άλλες περιοχές που δεν εντάσσονται στην ζώνη αυτή, αν και βρίσκονται εγγύτερα προς τη φωλιά του σπιζαετού. Η παρεμβαίνουσα εταιρεία υπέβαλε στη Διοίκηση το από Μαΐου 2015 “συμπληρωματικό υπόμνημα” στην Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση, στο οποίο ενσωμάτωσε νεώτερες ορνιθολογικές παρατηρήσεις (του χειμώνα 2012-2013), επικαιροποίησε την ΕΟΑ ως προς την αλλαγή τύπου Α/Γ και περιέλαβε κεφάλαιο για την “εκτίμηση αθροιστικών και συνεργιστικών επιπτώσεων” και συμπληρωματικά στοιχεία με την εξέταση της μηδενικής και δύο εναλλακτικών λύσεων χωροθέτησης του ΑΣΠΗΕ (βλ. έγγραφά της από 26.5.2015 και 17.6.2015 προς τη Διεύθυνση Βιοποικιλότητας και τη ΔΙΠΑ, αντιστοίχως). Τέλος, η Διεύθυνση Προστασίας Βιοποικιλότητας, Εδάφους και Διαχείρισης Αποβλήτων (Τμήμα Βιοποικιλότητας και Προστατευόμενων Περιοχών) του Υπουργείου  Περιβάλλοντος γνωμοδότησε θετικά για το έργο, με τους όρους και τις προϋποθέσεις που παρατίθενται στην πράξη της Η.Π. 23397/1057/21.10.2015, αφού έλαβε υπόψη: α/ το παραδοτέο της Δράσης Α.1. «Διαχειριστικό Σχέδιο  για  τη ΖΕΠ Άνδρου» στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE 10 NAT/GR/000637 “ANDROS SPA - Διαχείριση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) Άνδρου ...” και ιδίως τα αναφερόμενα σε αυτό για το Σπιζαετό, β/ τα στοιχεία της αρχικής και της επικαιροποιημένης ΕΟΑ και, ειδικότερα, τις καταγραφές  της ορνιθοπανίδας που έλαβαν χώρα το χρονικό διάστημα 2011-2013, καλύπτοντας συνολικά και εκτεταμένα και τις τέσσερις εποχές του χρόνου (αναπαραγωγή, μετανάστευση, διαχείμαση), ιδίως δε το γεγονός ότι στην περιοχή μελέτης και υλοποίησης του έργου δεν εντοπίζονται θέσεις φωλεοποίησης για τα καταγεγραμμένα είδη χαρακτηρισμού και  οριοθέτησης της ΖΕΠ, γ/ τις από 30.9.2015 έως 2.10.2015 επιτόπιες παρατηρήσεις από εκπροσώπους  της Υπηρεσίας,  κατά τις οποίες κατεγράφησαν, στην ευρύτερη  περιοχή του έργου,  να ίπτανται σε βουνοπλαγιές και κοιλάδες, ο Πετρίτης (1 άτομο), ο Σπιζαετός (2 άτομα), ο Σφηκιάρης (2 άτομα) και ο Κόρακας (3 άτομα), και δ/ ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της επικαιροποιημένης ΕΟΑ, για τα παραπάνω καταγεγραμμένα προστατευτέα είδη δεν προκύπτουν σημαντικές αθροιστικές και συνεργιστικές επιπτώσεις. Ενόψει των ανωτέρω στοιχείων και γνωμοδοτήσεων, ο Αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση (οικ. 7615/5.4.2018), με την οποία εγκρίθηκαν περιβαλλοντικοί όροι για την κατασκευή και λειτουργία του ως άνω ΑΣΠΗΕ. Όπως αναφέρεται στην προσβαλλόμενη πράξη, ο εν λόγω ΑΣΠΗΕ αποτελείται από πέντε ανεμογεννήτριες (Α/Γ), συνολικής ισχύος 15 MW, και κατατάσσεται, λόγω του ότι εμπίπτει σε περιοχή  NATURA 2000, στην περιβαλλοντική υποκατηγορία Α1 της 10ης ομάδας της ΥΑ 15393/2332/5.8.2002 (Β΄ 1022).

7.     Επειδή, ο ν. 4014/2011 “Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων ...” (Α΄ 209/21.9.2011), με  τον  οποίον τροποποιήθηκε ο  ν. 1650/1986 (Α΄ 160), ορίζει, στο άρθρο 1 παρ. 4, ότι με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής  τα  δημόσια ή ιδιωτικά έργα και δραστηριότητες που υπόκεινται στις ρυθμίσεις του νόμου αυτού κατατάσσονται στις κατηγορίες και υποκατηγορίες του άρθρου 1, καθώς και σε ομάδες κοινές για όλες τις κατηγορίες. Σύμφωνα με το άρθρο 37 του νόμου, “1. Η ισχύς του Μέρους  Α΄  του  παρόντος νόμου αρχίζει ένα μήνα από τη δημοσίευσή του και με τη δημοσίευση των αποφάσεων της παραγράφου 4 του άρθρου 1 εκτός εάν άλλως ορίζεται σε επί μέρους διατάξεις του…”. Λόγω του ότι, κατ’ εξουσιοδότηση του άρ. 1 παρ. 4 του νόμου, εξεδόθη  η ΥΑ 1958/2012  (Β΄ 21), η οποία δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 13.1.2012, η ισχύς του ν. 4014/2011 άρχισε την τελευταία αυτή ημερομηνία (βλ. ΣτΕ 2816/2013, 2722/2017). Στο άρθρο 4 παρ. 1 του ν. 4014/2011 ορίζεται ότι “Αρμόδια περιβαλλοντική αρχή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων και δραστηριοτήτων της υποκατηγορίας Α2 του άρθρου 1 είναι η οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της”. Εξάλλου, στο άρθρο 30 παρ. 4 του αυτού ν. 4014/2011 προβλέπεται ότι “Πλήρεις φάκελοι ΠΠΕ, ΜΠΕ … που έχουν υποβληθεί πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, ολοκληρώνονται ως προς την αξιολόγησή τους και εκδίδονται αντίστοιχα οι ΠΠΕΑ και ΑΕΠΟ, καθώς και αποφάσεις ανανέωσης ή τροποποίησης ΑΕΠΟ, σύμφωνα με  τις  προϊσχύουσες διατάξεις, εκτός  αν ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας ζητήσει την υπαγωγή του στις διατάξεις του παρόντος νόμου”. Περαιτέρω, σύμφωνα με τα άρθρα 3 παρ.  2 περ. β΄ και 4 παρ. 3 του ν. 4014/2011, η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων της κατηγορίας Α1 ή Α2 περιλαμβάνει τον “έλεγχο τυπικής πληρότητας του φακέλου ΜΠΕ”, εντός βραχείας προθεσμίας από την υποβολή του, και, αν ο έλεγχος αποβεί θετικός, ο φάκελος της ΜΠΕ αποστέλλεται για να γνωμοδοτήσουν οι αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς, καθώς και για να δημοσιοποιηθεί η ΜΠΕ, ενώ, σε περίπτωση “διαπίστωσης μη πληρότητας αυτού, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή δεν αποδέχεται το φάκελο και τον επιστρέφει με έγγραφη αιτιολόγηση, καταγράφοντας τα απαιτούμενα προς συμπλήρωση πεδία και στοιχεία”. Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 6 του ν. 3468/2006, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 παρ. 2 του ν. 3851/2010 (Α΄ 85), “Για την έκδοση απόφασης Ε.Π.Ο. των έργων από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Ο.Υ.Α. κατά τις διατάξεις του άρθρου 4 του ν. 1650/1986, όπως ισχύει, υποβάλλεται πλήρης φάκελος και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) στην αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αρχή. Η αρμόδια αρχή εξετάζει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και τα προτεινόμενα μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης, μεριμνά για την τήρηση των διαδικασιών δημοσιοποίησης και αποφαίνεται για τη χορήγηση ή μη απόφασης Ε.Π.Ο. μέσα σε τέσσερις (4) μήνες από το χρόνο που ο φάκελος θεωρήθηκε πλήρης. Ο φάκελος θεωρείται πλήρης, εάν μέσα σε είκοσι  (20)  ημέρες από την υποβολή του δεν ζητηθούν εγγράφως από τον ενδιαφερόμενο συμπληρωματικά στοιχεία. Η αδειοδοτούσα αρχή δεν μπορεί να ζητήσει εκ νέου από τον ενδιαφερόμενο συμπληρωματικά στοιχεία εκτός από διευκρινίσεις επί στοιχείων που είχαν ήδη ζητηθεί εγγράφως ”.

8. Επειδή, με τον πρώτο λόγο της κρινόμενης  αίτησης προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη ΑΕΠΟ εμπίπτει, λόγω της ισχύος [15 MW] του αδειοδοτούμενου έργου, στην υποκατηγορία Α2 της  10ης  Ομάδας «Ανανεώσιμες πηγές Ενέργειας» της ΥΑ 1958/2012 (Β΄  21),  όπως ίσχυε κατά το χρόνο έκδοσης της ΑΕΠΟ, με αποτέλεσμα η πράξη να έπρεπε να έχει εκδοθεί από το Γενικό Γραμματέα  της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σύμφωνα με το προαναφερθέν άρθρο 4 παρ. 1 του ν. 4014/2011. Ισχυρίζονται ειδικότερα οι αιτούντες ότι αναρμοδίως εξέδωσε την πράξη ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, δεδομένου ότι δεν μπορούσαν να τύχουν εφαρμογής  οι παρατεθείσες  στην προηγούμενη σκέψη μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 30 παρ. 4 του ν. 4014/2011. Και τούτο διότι, ναι μεν η πρώτη ΜΠΕ για το εν θέματι έργο υπεβλήθη στην ΕΥΠΕ του ΥΠΕΚΑ στις 26.7.2011, όμως,  η παρεμβαίνουσα υπέβαλε σειρά συμπληρωματικών στοιχείων της ΜΠΕ κατά το διάστημα από το 2012 έως το 2017, άρα δεν είχε υποβάλει, κατά την άποψη των αιτούντων, πλήρη φάκελο πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4014/2011 (13.1.2012).

9.     Επειδή, από τις προπαρατεθείσες διατάξεις των άρθρων 3 και 4 του ν. 4014/2011 και 8 παρ. 6 του ν. 3468/2006 προκύπτει ότι ο περιβαλλοντικός νομοθέτης αναφέρεται σε “πλήρη φάκελο ΜΠΕ” υπό την έννοια της τυπικής πληρότητας, η οποία εξετάζεται από την αρμόδια υπηρεσία εντός ολίγων ημερών, και, αν ο υποβληθείς φάκελος κριθεί πλήρης από της απόψεως αυτής, ότι δηλ. ανταποκρίνεται στο ελάχιστο κατά νόμον περιεχόμενο της ΜΠΕ, προωθείται στις αρμόδιες κατά νόμον υπηρεσίες για την τήρηση  της διαδικασίας  δημοσιοποίησης  και τη συλλογή των προβλεπόμενων γνωμοδοτήσεων,  ενώ, σε αντίθετη περίπτωση, ζητούνται εγγράφως από τον ενδιαφερόμενο φορέα συμπληρωματικά στοιχεία. Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, η συμπληρωμένη - επικαιροποιημένη ΜΠΕ με τα σχετικά στοιχεία υπεβλήθη  στη Διοίκηση στις 26.7.2011 και, στις 4.10.2011, η αρμόδια Υπηρεσία τη διεβίβασε στο Περιφερειακό Συμβούλιο της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, προς δημοσιοποίηση, και στις αρμόδιες υπηρεσίες, προς γνωμοδότηση  (βλ. έγγραφο 203988/4.10.2011  της ΕΥΠΕ). Εφόσον, επομένως, από την αποστολή της ΜΠΕ προς τις λοιπές εμπλεκόμενες υπηρεσίες στις 4.10.2011 αποδεικνύεται ότι ο φάκελος είχε κριθεί τυπικώς πλήρης από τη Διοίκηση πριν από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 4014/2011 (13.1.2012) και η παρεμβαίνουσα δεν ζήτησε την υπαγωγή του έργου στις διατάξεις του νέου ν. 4014/2011, εφαρμοστέες ήταν οι προϊσχύουσες του νόμου αυτού διατάξεις (βλ.  ΣτΕ  2419/2018), ήτοι οι διατάξεις του ν. 1650/86 (Α΄ 160), ως ίσχυε, και της ΚΥΑ οικ. 104247/ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ/25.5.2006 (Β΄ 663). Ειδικότερα, κατά  το  άρθρο 5 της τελευταίας αυτής ΚΥΑ, για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων έργου ΑΠΕ εντός περιοχής Natura 2000, ακόμη κι αν αυτό εντάσσεται -ως εν προκειμένω, λόγω ισχύος από 5  έως 40 MW (βλ. α/α 11 της ομάδας 10  της ΚΥΑ Η.Π. 15393/2332/2002, Β΄ 1022)- στην υποκατηγορία 2 της Α΄ κατηγορίας, ακολουθείται η διαδικασία των άρθρων 3 και 4 [για τα έργα  δηλ. της ανώτερης, 1ης, υποκατηγορίας], που θεσπίζουν αρμοδιότητα των Υπουργών Περιβάλλοντος,  Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Ανάπτυξης και του κατά περίπτωση συναρμόδιου Υπουργού για την έκδοση της ΑΕΠΟ (βλ. άρ. 4 παρ. 6 της εν λόγω ΚΥΑ). Ως εκ τούτου, αβασίμως προβάλλεται ότι έπρεπε να τύχει  εφαρμογής η  ΥΑ 1958/2012 (Β΄ 21) και να εκδοθεί η ΑΕΠΟ για το επίδικο έργο, ισχύος 15 MW, από το Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

10.  Επειδή, προβάλλεται ότι μη νομίμως δεν εφαρμόσθηκαν στην κρινόμενη υπόθεση οι εξής κανονιστικές αποφάσεις: 1/ ΚΥΑ 167563/ΕΥΠΕ/15.4.2013 [“Εξειδίκευση των διαδικασιών και των ειδικότερων κριτηρίων περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων και των δραστηριοτήτων των άρθρων 3, 4, 5, 6 και 7 του Ν. 4014/2011, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 2 παράγραφος 13 αυτού ...”, Β΄ 964], 2/ ΚΥΑ 1649/45/14.1.2014 [“Εξειδίκευση των διαδικασιών γνωμοδοτήσεων και τρόπου ενημέρωσης του κοινού και συμμετοχής του ενδιαφερόμενου κοινού στη δημόσια διαβούλευση κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων  της Κατηγορίας  Α΄ της απόφασης  του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής υπ’ αριθμ. 1958/2012    ...”, Β΄ 45], 3/ ΥΑ 48963/5.10.2012   [“Προδιαγραφές περιεχομένου Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) για έργα και δραστηριότητες της κατηγορίας Α΄ της υπ’ αριθμ. 1958/13-1- 2012 απόφασης ...»”, Β΄ 2703] και 4/ ΥΑ 170225/20.1.2014 [“Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας  Α΄ της απόφασης  του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής με  αρ.  1958/2012 ...”, Β΄ 135]. Ο λόγος αυτός, πέραν του ότι προβάλλεται αορίστως, είναι αβάσιμος. Και τούτο διότι οι ως άνω αποφάσεις δεν τυγχάνουν  εφαρμογής, ως εκδοθείσες βάσει του ν. 4014/2011, ο οποίος δεν εφαρμόζεται στην κρινόμενη υπόθεση, για το λόγο δε αυτό και οι τρεις πρώτες από τις ως άνω κανονιστικές  αποφάσεις  περιλαμβάνουν μεταβατικές διατάξεις, σύμφωνα με τις οποίες οι διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης που εκκρεμούν κατά την έναρξη ισχύος τους συνεχίζονται σύμφωνα με τις  προγενέστερες διατάξεις (βλ.  άρθρα  12, 10 και 3 των αποφάσεων αυτών, αντιστοίχως). Περαιτέρω, η ΕΟΑ που υπέβαλε η παρεμβαίνουσα είχε συνταγεί το έτος 2012, άρα δεν μπορούσε να εφαρμοσθεί επ’ αυτής η, υπό 4/, μεταγενεστέρως εκδοθείσα ΥΑ 170225/20.1.2014, η οποία όρισε,  στο άρθρο 5, ότι “οι μελέτες περιβάλλοντος που αντιστοιχούν με τις μελέτες των παραρτημάτων του άρθρου 3 της παρούσας απόφασης και οι οποίες έχουν υποβληθεί στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή μέχρι την υποχρεωτική εφαρμογή της παρούσας απόφασης” (ήτοι μετά την πάροδο δώδεκα (12) μηνών από τη δημοσίευσή    της    στην    Εφημερίδα    της    Κυβερνήσεως:    27.1.2014) “αξιολογούνται και εγκρίνονται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις κατά τον χρόνο της υποβολής τους”.

11.  Επειδή, το άρθρο 10 του ν. 4014/2011 προέβλεψε ότι “Στην περίπτωση έργων  και δραστηριοτήτων  που λαμβάνουν χώρα σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου  Natura,  η περιβαλλοντική αδειοδότηση διενεργείται με βάση τις σχετικές πρόνοιες των ειδικότερων προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων προστασίας. Σε περίπτωση ελλείψεως σχετικών προβλέψεων: α) … και β) για έργα κατηγορίας Α υποβάλλεται, ως τμήμα της ΜΠΕ, ειδική οικολογική αξιολόγηση στην αρμόδια, κατά περίπτωση, υπηρεσία, σύμφωνα με τις παραγράφους 9 και 10 του άρθρου 11”. Κατ’ επίκληση του ν. 4014/2011, εκδόθηκε η ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε103/17.2.2012 (Β΄ 415), με την οποία εξειδικεύθηκε το άρθρο 10 αυτού και προστέθηκαν οι υποχρεώσεις εκπόνησης «Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης» και λήψης συγκεκριμένων μέτρων ειδικής προστασίας από την εγκατάσταση και λειτουργία ΑΣΠΗΕ εντός περιοχών ΖΕΠ. Με την κρινόμενη αίτηση οι αιτούντες προβάλλουν ότι εσφαλμένως δεν έτυχαν εφαρμογής οι προβλέψεις της εν λόγω ΚΥΑ. Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί, προεχόντως διότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η προπεριγραφείσα Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση συνετάγη βάσει των νεωτέρων διατάξεων του ν. 4014/2011 και της εν λόγω ΚΥΑ και ελήφθη υπόψη από τη Διοίκηση (βλ. τη γνωμοδότηση Η.Π. 23397/1057/21.10.2015 της Διεύθυνσης Προστασίας Βιοποικιλότητας, Εδάφους και Διαχείρισης Αποβλήτων και τα σημεία υπ’ αριθμ. 40 και  47 του προοιμίου της προσβαλλόμενης). Επίσης, απορριπτέος είναι και ο λόγος ακυρώσεως κατά τον οποίον μη νομίμως η προσβαλλόμενη βασίσθηκε στην ΚΥΑ Η.Π. 11014/703/Φ104/14.3.2003 [“Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών όρων (Ε.Π.Ο.) ...”, Β΄ 332], την οποία μνημονεύει στο σημείο 15 του προοιμίου της, αντί της ΚΥΑ 104247/ΕΥΠΕ/ ΥΠΕΚΑ/25.5.2006 [“Διαδικασία  Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) Έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας  (Α.Π.Ε.), σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 1650/1986, ...”, Β΄ 663]. Και τούτο διότι η εσφαλμένη τυπική μνεία διατάξεων στο προοίμιο της προσβαλλόμενης πράξης δεν οδηγεί σε ακυρότητα αυτής, ενώ, άλλωστε, η ΜΠΕ του κρινόμενου έργου, που εγκρίνεται με την προσβαλλόμενη, είχε εκπονηθεί κατ’ εφαρμογή και της εν λόγω ΚΥΑ (σελ. 6 της αρχικής ΜΠΕ).

12.  Επειδή, το άρθρο 5 του ν. 1650/1986 (Α΄ 160), όπως είχε αντικατασταθεί με το άρθρο 3 του ν. 3010/2002 (Α΄ 91) και εφαρμόζεται εν προκειμένω (όπως έγινε δεκτό ανωτέρω), ορίζει στην παρ. 2 ότι “Η αρμόδια αρχή πριν από τη χορήγηση της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ξεκινά τη διαδικασία  δημοσιοποίησης  με τη διαβίβαση  στο οικείο Νομαρχιακό Συμβούλιο  φακέλου με τη Μ.Π.Ε.  και τα απαιτούμενα συνοδευτικά της στοιχεία … Το Νομαρχιακό Συμβούλιο, πριν γνωμοδοτήσει επί του φακέλου της Μ.Π.Ε. υποχρεούται να θέτει στη διάθεση του κοινού και των φορέων εκπροσώπησής του το φάκελο για να εκφράσουν τη γνώμη τους. Η διαδικασία και ο τρόπος ενημέρωσης του κοινού καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και  Εσωτερικών, Δημόσιας  Διοίκησης και Αποκέντρωσης …”. Κατ’ επίκληση της εξουσιοδοτικής διάταξης του ανωτέρω άρθρου, εξεδόθη η ΚΥΑ Η.Π. 37111/2021/2003 (Β΄ 1391), στο άρθρο 4 της οποίας ορίζονται τα ακόλουθα: “Διαδικασία δημοσιοποίησης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (M.Π.E.) και συμμετοχής του κοινού 1. Πριν από την χορήγηση της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων η αρμόδια Υπηρεσία ... στην οποία έχει υποβληθεί ο φάκελλος με την  Μ.Π.Ε. ... διαβιβάζει αντίγραφό του μέσα σε 10 ημέρες από την υποβολή του, στο (α) οικείο (α) Νομαρχιακό (ά) Συμβούλιο (α) σύμφωνα  με  το άρθρο 5 (παραγ. 2) του Ν. 1650/86 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 (παραγ. 2) του Ν. 3010/2002. 2. Το (α) Νομαρχιακό (ά)  Συμβούλιο (α)  μέσα σε πέντε (5) ημέρες από την παραλαβή του παραπάνω φακέλου προβαίνει (ουν) σε δημοσίευση σε μία τουλάχιστον τοπική εφημερίδα και σε περίπτωση έλλειψής της σε μία εφημερίδα με ευρύτερη τοπική εμβέλεια, ανακοίνωσης και πρόσκλησης του  ενδιαφερόμενου κοινού για  να λάβει γνώση του φακέλλου και να  διατυπώσει εγγράφως απόψεις επί του περιεχομένου του, εφ’ όσον το επιθυμεί.  Το περιεχόμενο  της ανακοίνωσης αυτής περιγράφεται στο Παράρτημα Β του άρθρου 7 της παρούσας απόφασης. Το (α) Νομαρχιακό (ά) Συμβούλιο (α) προβαίνει (ουν) παράλληλα σε ανάρτηση αντιγράφου της ως άνω ανακοίνωσης στον πίνακα Ανακοινώσεων της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. 3. Μέσα σε προθεσμία 30 ημερών από τη δημοσίευση της ως άνω ανακοίνωσης το ενδιαφερόμενο κοινό έχει τη δυνατότητα: α. Να  λάβει γνώση ολοκλήρου του περιεχομένου του φακέλλου με τη Μ.Π.Ε. και τα απαιτούμενα συνοδευτικά στοιχεία σύμφωνα με τα άρθρα 4 (παραγ. 1) και 7 (παραγ. 1) της 11014/703/2003 Κ.Υ.Α. καθώς και τη γνωμοδότηση της Διοίκησης (Π.Π.Ε.Α.). Το  (α) οικείο (α) Νομαρχιακό (ά) Συμβούλιο (α) οφείλει (ουν)  να θέτει στη διάθεση του ενδιαφερόμενου κοινού κάθε σχετικό στοιχείο και να παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες. β. Να διατυπώνει εγγράφως την γνώμη του και τις προτάσεις του, που πρέπει να είναι επαρκώς τεκμηριωμένες και να τις διαβιβάσει προς την αρμόδια σύμφωνα με την παράγραφο 1 υπηρεσία περιβάλλοντος και προς το (α) οικείο (α) Νομαρχιακό (ά) Συμβούλιο (α). 4. Μετά την παρέλευση της ανωτέρω προβλεπόμενης προθεσμίας  το (α) Νομαρχιακό  (ά) Συμβούλιο  (α) διαβιβάζει (ουν) στην αρμόδια υπηρεσία Περιβάλλοντος του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. ή της οικείας Περιφέρειας  φάκελλο ο οποίος περιλαμβάνει τις διατυπωθείσες γνώμες και προτάσεις των πολιτών και των φορέων εκπροσώπησής τους που έχουν τυχόν υποβληθεί καθώς και τη σχετική γνωμοδότησή του σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 1650/1986 όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 (παραγ. 2 εδ. 3) του Ν. 3010/2002. Στο φάκελλο αυτό περιλαμβάνονται και τα αποδεικτικά για την δημοσιοποίηση στοιχεία, σύμφωνα με την παράγραφο 2, όπως αποδεικτικό ανάρτησης στον πίνακα ανακοινώσεων της Νομαρχιακής  Αυτοδιοίκησης και αποκόμματα εφημερίδων, όπου έγιναν οι σχετικές δημοσιεύσεις. 5. Η κατά τα προηγούμενα  διαδικασία δημοσιοποίησης  και διαβίβασης  των απόψεων και προτάσεων καθώς και της γνωμοδότησης του Νομαρχιακού Συμβουλίου δεν μπορεί να υπερβεί τις 35 ημέρες από τότε που αυτό παρέλαβε τον προς δημοσιοποίηση φάκελλο. 6 ”.

13.  Επειδή, προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη ΑΕΠΟ εξεδόθη κατά παράβαση των διατάξεων περί συμμετοχής του κοινού  στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με το περιβάλλον [άρθρου 5 παρ. 2 του ν. 1650/1986, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 3 του ν. 3010/2002, Οδηγίας 2003/25, Σύμβασης του Άρχους, που κυρώθηκε  με το ν. 3422/2005 (Α΄ 303), και ΚΥΑ 37111/2021/2003 (Β΄ 1391)]. Ειδικότερα, οι αιτούντες προβάλλουν ότι, όπως προκύπτει από το προοίμιο της ΑΕΠΟ, η παρεμβαίνουσα εταιρεία κατέθεσε συμπληρωματικά στοιχεία τα έτη 2012, 2014, 2015 και 2017, τα οποία δεν διετέθησαν στο ενδιαφερόμενο κοινό, στερώντας του το δικαίωμα πλήρους ενημέρωσης για το έργο και διατύπωσης απόψεων. Επικαλούνται συγκεκριμένα οι αιτούντες ότι σε μεταγενέστερο χρόνο κατετέθησαν από την παρεμβαίνουσα διευκρινίσεις (αρ. πρωτ. ΕΥΠΕ 195144/12.1.2012), τεύχος Ειδικής  Οικολογικής Αξιολόγησης (αρ. πρωτ. ΕΥΠΕ 202734/25.10.2012), στοιχεία για την αλλαγή του τύπου των Α/Γ (αρ. πρωτ. ΕΥΠΕ 175677/23.7.2014) και διάφορα άλλα συμπληρωματικά στοιχεία (αρ. πρωτ. ΕΥΠΕ 145680/27.1.2015, ΔΙΠΑ 149995/19.6.2015, ΔΙΠΑ 2149985/19.6.2015 με επιπλέον τεύχος ΜΠΕ και ΔΙΠΑ 8478/16.2.2017) και επισημαίνουν ότι τα στοιχεία αυτά αφορούσαν ουσιώδη, κατά την εκτίμησή τους, ζητήματα που επηρεάζουν τις βασικές  παραδοχές της μελέτης  του έργου, όπως αποδεικνύεται από την υποβολή επιπλέον τευχών της ΜΠΕ, και ότι τα στοιχεία αυτά δεν ετέθησαν  υπόψη  της Διεύθυνσης Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου και της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος Αιγαίου, οι οποίες τοποθετήθηκαν επί της ΜΠΕ, χωρίς να έχουν υπόψη τα νεώτερα αυτά στοιχεία.

14.  Επειδή, μετά την τήρηση της διαδικασίας δημοσιότητας της αρχικώς υποβληθείσης ΜΠΕ, την οποία δεν αμφισβητούν οι αιτούντες, υπεβλήθησαν από την παρεμβαίνουσα  τα εξής στοιχεία: - Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (Οκτωβρίου 2012), - συμπληρωματικά στοιχεία για τη ΜΠΕ, λόγω αλλαγής τύπου Α/Γ (Οκτωβρίου 2014), - Ειδική Μελέτη Τοπίου και Αντιστάθμισης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων  (Νοεμβρίου 2014), - υπόμνημα  επί της μελέτης  του προγράμματος  Life 10 NAT/GR/000637, - συμπληρωματικό τεύχος ΜΠΕ ως  προς  τις εναλλακτικές λύσεις του αιολικού σταθμού και την εκτίμηση  των συνεργιστικών και σωρευτικών  επιπτώσεων, καθώς και - συμπληρωματικό υπόμνημα επί της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης. Οι ως άνω τροποποιήσεις και προσαρμογές δεν συνιστούν στοιχεία που επιφέρουν ουσιώδη τροποποίηση της αρχικώς υποβληθείσης μελέτης,  ούτε επηρεάζουν τις βασικές της παραδοχές, ως προς τη δυνατότητα πραγματοποίησης του έργου, τα χαρακτηριστικά και τις  επιπτώσεις του [βλ. ειδικότερα, ως προς την πυκνότητα αιολικών εγκαταστάσεων  στο  Δήμο Άνδρου, τα αναφερόμενα στο τεύχος “Συμπληρωματικά στοιχεία Μ.Π.Ε. ΑΣΠΗΕ στη θέση Ράχη/Ξηροκόμπι” (σελ. 23) ότι, στη Δημοτική Ενότητα Κορθίου, είχε καλυφθεί μόλις το 57,93% της επιτρεπόμενης  φέρουσας ικανότητας]. Συγκεκριμένα, η παρεμβαίνουσα  κατέθεσε εξαρχής, ως συνημμένη στη ΜΠΕ, ειδική ορνιθολογική μελέτη (ΕΟΜ), ως όφειλε βάσει της τότε ισχύουσας διάταξης της παρ. 3 του άρθρου 6 του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού  και Αειφόρου Ανάπτυξης  για τις ΑΠΕ (απόφαση 49828/12.11.2008 της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον τομέα του Χωροταξικού Σχεδιασμού και της Αειφόρου Ανάπτυξης, Β΄ 2464), αφού προηγήθηκαν παρατηρήσεις της ορνιθοπανίδας τον Απρίλιο του 2011. Η υποβληθείσα στη συνέχεια Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) ενσωματώνει νεώτερες παρατηρήσεις της ορνιθοπανίδας [στις 17, 18, 19.7.2012 και 13, 14, 15, 16, 17.9.2012], πραγματοποιεί χωριστά τις καταγραφές ανά περίοδο [εαρινή, θερινή και φθινοπωρινή], αλλά δεν περιέχει ουσιώδη μεταβολή των δεδομένων στα οποία είχε στηριχθεί η μελέτη, εφόσον επιβεβαιώνει εν πολλοίς τα ευρήματα της πρώτης ορνιθολογικής μελέτης (σ. 26,  29, 40-41, 46-47, 54), το αυτό δε ισχύει και για τα πορίσματα της μεταγενέστερης χειμερινής παρατήρησης [11, 12, 13.2.2013], σε συνθήκες άριστης ορατότητας, κατά τη διάρκεια της οποίας το ζεύγος σπιζαετών καταγράφεται  στην περιοχή του Κορθίου, όπως και στις προηγούμενες εκθέσεις. Ακολούθως, το από Μαΐου 2015 συμπληρωματικό υπόμνημα επικαιροποίησε την ΕΟΑ  ως προς την αλλαγή τύπου Α/Γ, ενσωμάτωσε όλες τις ως άνω ορνιθολογικές παρατηρήσεις, οι οποίες δεν μετέβαλαν την παραδοχή ότι  ο  σπιζαετός είναι περαστικός από την περιοχή του έργου, και περιέλαβε κεφάλαιο για την “εκτίμηση αθροιστικών και συνεργιστικών επιπτώσεων”, που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πτητική πορεία του σπιζαετού  φαίνεται να  αφορά  τη μετακίνησή του από το κέντρο του νησιού προς το ρέμα Μάρμαρα. Ως προς δε τα συμπληρωματικά στοιχεία, που αφορούσαν την εξέταση της μηδενικής και δύο εναλλακτικών λύσεων χωροθέτησης του ΑΣΠΗΕ, σημειώνεται ότι εναλλακτικές λύσεις είχαν ήδη εξετασθεί και αποτελούσαν περιεχόμενο της αρχικής ΜΠΕ (σελ. 45 επ.). Καθ’ όσον,  περαιτέρω, αφορά την αλλαγή του τύπου των Α/Γ, αυτή επάγεται μεταβολή επί το ευμενέστερον των περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών του έργου [εφόσον, κατά τη ΜΠΕ, οδηγεί σε μείωση του ύψους κάθε Α/Γ κατά 6 μ. και της επιφάνειας σάρωσης κατά 17%], η αλλαγή δε αυτή κατέστησε  αναγκαία  την υποβολή “ειδικής  μελέτης τοπίου”, στην οποία εκτιμώνται οι επιπτώσεις από την τοποθέτηση των Α/Γ, σε συμμόρφωση προς το Κεφάλαιο “Τοπίο και Ανεμογεννήτριες” της “Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου”, και αναφέρονται τα προς λήψη αντισταθμιστικά μέτρα.  Και  ναι μεν στην ειδική μελέτη τοπίου μετεβλήθη η προταθείσα από τη ΜΠΕ όδευση των οδών πρόσβασης των οχημάτων μεταφοράς και ανέγερσης των Α/Γ, και αυτή, όμως, η αλλαγή βελτιώνει τη χάραξη, ώστε “να μην διασχίζει την απότομη βορειοδυτική πλευρά του νησιού με το ευαίσθητο και πλούσιο σε ίχνη πολιτιστικό τοπίο”, ενώ καθ’ όλων των ως άνω εκτιμήσεων της μελέτης τοπίου δεν προβάλλονται ειδικότερες αιτιάσεις. Τέλος, το έτος 2017 υποβλήθηκαν στη Διοίκηση όλα τα στοιχεία των μελετών σε ηλεκτρονική μορφή. Κατά συνέπεια, δεν χρειαζόταν εκ νέου τήρηση της διαδικασίας δημοσιότητας μετά την υποβολή των προπεριγραφέντων πρόσθετων στοιχείων από την παρεμβαίνουσα και ο ως άνω λόγος ακυρώσεως είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Σε ό,τι δε αφορά τη μη αποστολή των προαναφερθέντων στοιχείων προς γνωμοδότηση στη Διεύθυνση Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου και τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος Αιγαίου, ο λόγος είναι ομοίως απορριπτέος, διότι δεν προβάλλεται ότι διαπιστώθηκαν, μετά την αρχική μελέτη που δημοσιοποιήθηκε, μεταβολές τέτοιας έκτασης που προκαλούσαν είτε επιπλέον επέμβαση ή επιπτώσεις σε δασική περιοχή  είτε κάποια επιπλέον ουσιώδη περιβαλλοντική επιβάρυνση, ώστε να απαιτείται η εκ νέου αξιολόγηση του ζητήματος  από τις Υπηρεσίες αυτές. Σε κάθε περίπτωση, η αρμόδια Διεύθυνση Προστασίας Βιοποικιλότητας, Εδάφους και Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου γνωμοδότησε θετικώς επί του έργου στις 21.10.2015, αφού, δηλαδή,  είχαν προσκομισθεί όλα τα ως άνω συμπληρωματικά στοιχεία και μελέτες, τα οποία και συνεκτίμησε.

15.  Επειδή, οι αιτούντες προβάλλουν ότι, αν  ήθελε γίνει δεκτό ότι  η προσβαλλόμενη νομίμως εξεδόθη με βάση το προηγούμενο του ν. 4014/2011 νομοθετικό καθεστώς, τότε δεν μπορεί να εφαρμοσθεί ούτε το άρθρο 12 του νόμου αυτού, που ορίζει ότι “1. Με τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, όλες οι άδειες και εγκρίσεις ... η  έγκριση επέμβασης κατά την έννοια του έκτου κεφαλαίου του ν. 998/1979 (Α΄ 279), ... για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α και Β καταργούνται  αντικαθιστάμενες από την ΑΕΠΟ ή τις ΠΠΔ αντίστοιχα”. Ισχυρίζονται, κατά συνέπεια, ότι η ΑΕΠΟ είναι ακυρωτέα, διότι δεν είχε προηγηθεί έγκριση επέμβασης σε δασική έκταση, ως αυτοτελής διοικητική πράξη, όπως απαιτείτο βάσει του προϋφιστάμενου του ν. 4014/2011 νομικού καθεστώτος.

16. Επειδή, σύμφωνα με το άρθρο 45 παρ. 4 του ν. 998/1979 (Α΄ 289), όπως αντικαταστάθηκε με το  άρθρο 36 του ν. 4280/2014 (Α΄ 159)  και ίσχυε, ελλείψει ρητής αντίθετης ρύθμισης, κατά το χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης, αν για συγκεκριμένη δραστηριότητα απαιτείται ΑΕΠΟ, η έγκριση επέμβασης σε δασική έκταση ενσωματώνεται σε αυτήν. Ως εκ τούτου, δεν χρειαζόταν, πριν από την έκδοση της ΑΕΠΟ, η χορήγηση αυτοτελούς έγκρισης επέμβασης από τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες και, λόγω της ρύθμισης αυτής του ν. 998/1979, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι δεν έπρεπε να τύχει εφαρμογής το προμνησθέν άρθρο 12 παρ. 1 του ν. 4014/2011.

17.  Επειδή, με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ “για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας”  (L.  206), συνεστήθη ένα συνεκτικό ευρωπαϊκό δίκτυο (Natura 2000), που περιλαμβάνει και τις ζώνες ειδικής  προστασίας  (ΖΕΠ) που έχουν ταξινομηθεί από τα κράτη - μέλη σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας περί ορνιθοπανίδας (79/409/ΕΟΚ - νυν 2009/147, βλ. αμέσως κατωτέρω) και αποσκοπεί στην προστασία της βιοποικιλότητας στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την παρ. 2 του άρθρου 6 της οδηγίας, επιβάλλεται στα κράτη - μέλη η υποχρέωση να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο υποβάθμισης των φυσικών οικοτόπων και των οικοτόπων ειδών και πρόκλησης ενοχλήσεων που  έχουν επιπτώσεις στα είδη, για την προστασία  των οποίων έχουν καθοριστεί οι ζώνες αυτές, “εφόσον οι ενοχλήσεις αυτές θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις σημαντικές όσον αφορά τους στόχους της ... οδηγίας”. Στη δε παρ. 3 του άρθρου 6 της αυτής οδηγίας 92/43/ΕΟΚ προβλέπεται  ότι “Κάθε σχέδιο, μη άμεσα συνδεόμενο ή αναγκαίο για τη διαχείριση του τόπου, το οποίο όμως είναι δυνατόν να επηρεάζει σημαντικά τον εν λόγω τόπο, καθεαυτό ή από κοινού με άλλα σχέδια, εκτιμάται δεόντως ως προς τις επιπτώσεις  του στον τόπο, λαμβανομένων  υπόψη των στόχων διατήρησής του. Βάσει των συμπερασμάτων  της εκτίμησης  των επιπτώσεων στον τόπο ..., οι αρμόδιες εθνικές αρχές συμφωνούν για το οικείο σχέδιο μόνον αφού βεβαιωθούν ότι δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητα του τόπου περί του οποίου πρόκειται και, ενδεχομένως, αφού εκφρασθεί πρώτα η δημόσια γνώμη”. Περαιτέρω, με το άρθρο 4 της οδηγίας 2009/147/ΕΚ “περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών” (L. 20, με την οποία κωδικοποιήθηκε και καταργήθηκε η προγενέστερη οδηγία 79/409/ΕΟΚ, L. 103), θεσπίζεται τόσο για τα είδη που απαριθμούνται στο παράρτημα I (μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και ο σπιζαετός – hieraaetus fasciatus), όσο και για τα αποδημητικά πτηνά, ειδικό και ενισχυμένο σύστημα προστασίας, το οποίο δικαιολογείται από το γεγονός ότι πρόκειται, αντιστοίχως, για είδη που απειλούνται με εξαφάνιση και είδη που αποτελούν κοινή κληρονομιά  της Ένωσης.  Το σύστημα  αυτό περιλαμβάνει μέτρα, όπως είναι η δημιουργία Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), βάσει αποκλειστικώς και μόνον ορνιθολογικών κριτηρίων, χωρίς να δύνανται, παραλλήλως, να ληφθούν υπόψη επιταγές οικονομικής φύσεως. Κατά τις ειδικότερες προβλέψεις του άρθρου 4 παρ. 1  της οδηγίας αυτής, τα κράτη - μέλη υποχρεούνται να καθιερώνουν, για τις ζώνες ειδικής προστασίας που θεσπίζουν εντός της επικράτειάς τους, αυστηρό νομικό καθεστώς που διασφαλίζει, μεταξύ άλλων, την επιβίωση  και την αναπαραγωγή των πτηνών που περιλαμβάνονται στο παράρτημα I της οδηγίας αυτής και, κατά την παρ. 4 του ιδίου άρθρου, “τα κράτη μέλη υιοθετούν κατάλληλα μέτρα  για  να  αποφεύγουν,  στις  ζώνες  προστασίας ..., τη ρύπανση ή την υποβάθμιση των οικοτόπων, καθώς και τις επιζήμιες για τα πτηνά διαταράξεις, όταν αυτές έχουν σημαντικές συνέπειες σε σχέση με τους αντικειμενικούς στόχους του παρόντος άρθρου”. Σύμφωνα με το άρθρο 5 της οδηγίας 2009/147, τα κράτη - μέλη οφείλουν να υιοθετήσουν  όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας των προαναφερθέντων ειδών, απαγορευομένης “της εκ προθέσεως καταστροφής ή βλάβης των φωλιών” και “της σκόπιμης ενόχλησης των πτηνών, ιδιαίτερα κατά την περίοδο αναπαραγωγής και εξαρτήσεως, όταν αυτή έχει σημαντικές συνέπειες  σε σχέση με τους  αντικειμενικούς σκοπούς της παρούσας οδηγίας”. Επομένως, από τις δύο αυτές οδηγίες (92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ),  δεν απορρέει απόλυτη απαγόρευση εγκατάστασης αιολικών  σταθμών  παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εντός ή πλησίον ζωνών ειδικής προστασίας της ορνιθοπανίδας (ΖΕΠ) και περιοχών εντεταγμένων στο δίκτυο Natura 2000, ενώ το ζήτημα του επιτρεπτού της αδειοδότησής τους σε τέτοιες περιοχές εξετάζεται κατά περίπτωση, μετά από εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων  του κάθε συγκεκριμένου έργου. Εντός του πλαισίου αυτού, αιολικά πάρκα που είναι δυνατόν να επηρεάζουν σημαντικά περιοχές εντεταγμένες στο δίκτυο Natura 2000 πρέπει να υπόκεινται σε δέουσα εκτίμηση των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων, η οποία προϋποθέτει ότι έχουν προσδιορισθεί, λαμβανομένων  υπόψη των βέλτιστων  επιστημονικών γνώσεων, όλες οι πτυχές του σχεδίου ή του έργου που θα μπορούσαν να επηρεάσουν, είτε αυτοτελώς είτε σε συνδυασμό με άλλα σχέδια ή έργα, τους στόχους διατήρησης του τόπου αυτού, η δε Διοίκηση μπορεί να επιτρέψει την άσκηση της δραστηριότητας, μόνον εφόσον είναι βέβαιη ότι δεν τίθεται σε διακινδύνευση η ακεραιότητα του προστατευόμενου τόπου. Τα αυτά ορίζονται στο άρθρο 5 παρ. 3.2 της ΚΥΑ Η.Π. 37338/1807/Ε.103/2010 (“Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των  οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ, "Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών", του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την οδηγία 2009/147/ΕΚ”, Β΄ 1495), σύμφωνα με το οποίο “Για κάθε έργο ή δραστηριότητα για το οποίο προβλέπεται η έγκριση περιβαλλοντικών όρων, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 3 και 4 Ν. 1650/86, όπως ισχύουν, η εκτίμηση των επιπτώσεων στη ΖΕΠ γίνεται κατά την διαδικασία προκαταρκτικής εκτίμησης και αξιολόγησης και έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του  έργου ή δραστηριότητας, κατά τις κείμενες διατάξεις, συνεκτιμώντας τα σχετικά ορνιθολογικά στοιχεία τα οποία υποχρεωτικά οφείλει να υποβάλλει ο ενδιαφερόμενος. Βάσει των συμπερασμάτων της εκτίμησης των επιπτώσεων στην ΖΕΠ η αρμόδια αρχή συμφωνεί για  την πραγματοποίηση του έργου ή της δραστηριότητας μόνον εφόσον δεν επέρχονται σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην οικολογική ισορροπία και στην ακεραιότητα της ΖΕΠ”.

18.  Επειδή, με την απόφαση 49828/12.11.2008 της Επιτροπής Συντονισμού της Κυβερνητικής Πολιτικής στον Τομέα του Χωροταξικού Σχεδιασμού και της Αειφόρου Ανάπτυξης (Β΄ 2464) εγκρίθηκαν το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΕΠΧΣ/ΑΠΕ) και η σχετικώς εκπονηθείσα στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και θεσπίσθηκαν οι κατευθύνσεις και τα κριτήρια χωροθέτησης των αιολικών εγκαταστάσεων. Στο άρθρο 6 παρ. 3 της ανωτέρω απόφασης ορίσθηκε αρχικώς ότι  “Επιτρέπεται  η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων εντός των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (Ζ.Ε.Π.) της ορνιθοπανίδας της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ ύστερα από τη σύνταξη ειδικής ορνιθολογικής μελέτης και σύμφωνα με τις ειδικότερες προϋποθέσεις και περιορισμούς που θα καθορίζονται στην οικεία πράξη έγκρισης περιβαλλοντικών όρων”. Περαιτέρω, σύμφωνα με το ν. 3468/2006 (Α΄ 129), όπως  ίσχυε μετά το ν. 3851/2010 (Α΄ 85), για   την εγκατάσταση και λειτουργία σταθμού παραγωγής  ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) απαιτείται, μεταξύ άλλων, άδεια παραγωγής, η οποία εκδίδεται από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ, άρθρο 3), έγκριση περιβαλλοντικών όρων, κατόπιν υποβολής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (άρθρο 8 παρ. 3, περ.  β΄, και 6), άδεια εγκατάστασης (άρθρα 7 και 8 παρ. 1 και 2) και άδεια λειτουργίας (άρθρο 8 παρ. 11). Με τον προαναφερθέντα ν. 3851/2010 τροποποιήθηκαν επίσης οι διατάξεις του ν. 1650/1986 (Α´ 160), που αφορούσαν την έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Ειδικότερα, με την παρ. 1 του άρθρου 8 του ν. 3851/2010 προστέθηκε νέα παράγραφος  1  στο  άρθρο 8 του ν. 1650/1986 και ορίσθηκε ότι “Με τη θέσπιση των κατάλληλων μέτρων προωθούνται, κατά προτεραιότητα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ως μέσο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,  την προστασία της ατμόσφαιρας, το βιώσιμο ενεργειακό εφοδιασμό της χώρας, την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης και τη βιώσιμη αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου”, ενώ, με την παρ. 2 του ίδιου άρθρου 8, προστέθηκε παράγραφος 6 στο άρθρο 19 του ν. 1650/1986, σύμφωνα με την οποία “Κατ` εξαίρεση, στις περιοχές (α) των παραγράφων 3, 4  και  5 του παρόντος άρθρου, εξαιρουμένων πιθανών τμημάτων των περιοχών αυτών που αποτελούν περιοχές της παραγράφου 1, υγροτόπων Διεθνούς Σημασίας (υγρότοποι RAMSAR) και οικοτόπων προτεραιότητας περιοχών της Επικράτειας που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000, σύμφωνα με την απόφαση 2006/13/ΕΚ της Επιτροπής, καθώς και (β) στις γειτονικές εκτάσεις της παραγράφου 4 του άρθρου 18 του παρόντος νόμου, επιτρέπεται η εγκατάσταση σταθμών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως μέσο για την προστασία του κλίματος, εφόσον με τους όρους και τις προϋποθέσεις που θα καθορίζονται στα πλαίσια της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του σταθμού, διασφαλίζεται η διατήρηση του προστατευτέου αντικειμένου  της περιοχής”. Τα αυτά, κατά βάση, ορίσθηκαν με το άρθρο 5 του ν. 3937/2011 (Α΄ 60), με το οποίο αντικαταστάθηκε συνολικώς το άρθρο 19 του ν. 1650/1986 (βλ. άρθρο 19 παρ. 8 του ν. 1650, ως ισχύει μετά το ν. 3937/2011). Τέλος, με το άρθρο  13ο του ν. 4296/2014 (Α΄ 214), αντικαταστάθηκε η παρ. 3 του  άρθρου 6 του προμνησθέντος ΕΠΧΣ/ΑΠΕ ως εξής: “Επιτρέπεται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων εντός των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (Ζ.Ε.Π.) της ορνιθοπανίδας  … της Οδηγίας  79/409/ΕΟΚ ύστερα από την απαιτούμενη κατά το άρθρο 10 του ν. 4014/2011 Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) και βάσει των σχετικών διατάξεων της υπουργικής απόφασης οικ. 170225/2014  … Οι ειδικότερες  προϋποθέσεις  και περιορισμοί για την υλοποίηση των ανωτέρω αιολικών εγκαταστάσεων καθορίζονται στην οικεία απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για τα έργα κατηγορίας Α΄ του ν. 4014/2011 ...”.

19. Επειδή, προβάλλεται ότι η ΕΟΑ αποσιωπά την παρουσία της αναπαραγωγικής φωλιάς σπιζαετού στην ευρύτερη περιοχή και δέχεται εσφαλμένως ότι η παρουσία του σπιζαετού στην περιοχή του έργου είναι περιστασιακή, αγνοώντας τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα του Σχεδίου Διαχείρισης της ΖΕΠ GR4220028 [ως παραδοτέου του προγράμματος LIFE 10 NAT/GR/637 ANDROS SPA, που κατετέθη στο Υπουργείο Περιβάλλοντος με το έγγραφο του Δήμου Άνδρου 4777/29.4.2014 και παρελήφθη από τη Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού στις 13.6.2014], στο οποίο είχε τεκμηριωθεί η ύπαρξη φωλιάς του εν λόγω είδους.  Υποστηρίζουν, επομένως, οι αιτούντες  ότι η προσβαλλόμενη παραβίασε τη γενική υποχρέωση δέουσας εκτίμησης και ιδίως την ΚΥΑ Η.Π. 37338/1807/Ε.103/2010, όπως ισχύει, και την ΥΑ 170225/2014, που απαιτούν χρήση των πλέον πρόσφατων και αξιόπιστων επιστημονικών δεδομένων και σαφή αναφορά στο πλήθος και είδος των φωλεών των ειδών χαρακτηρισμού.

20. Επειδή, αβασίμως προβάλλεται ελλιπής δέουσα εκτίμηση των αναμενόμενων επιπτώσεων  στην ορνιθοπανίδα  της περιοχής και, ειδικότερα, στο σπιζαετό, που μνημονεύεται  μεταξύ των ειδών του Παραρτήματος Ι της οδηγίας για τα  πτηνά (2009/147/ΕΚ, ανωτέρω, σκ.  17). Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τη θετική γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Προστασίας Βιοποικιλότητας, Εδάφους  και Διαχείρισης Αποβλήτων, η Διοίκηση προέβη στην περιβαλλοντική αδειοδότηση του κρινόμενου έργου, αφού έλαβε υπόψη, μεταξύ άλλων, τις καταγραφές της ορνιθοπανίδας και τα στοιχεία της ΕΟΑ για το χρονικό διάστημα 2011 - 2013, που καλύπτουν τις 4 εποχές του έτους (αναπαραγωγή, μετανάστευση, διαχείμαση), “το γεγονός ότι στην περιοχή μελέτης και υλοποίησης του έργου δεν εντοπίζονται θέσεις φωλεοποίησης για τα καταγεγραμμένα είδη χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της ΖΕΠ” και ότι, σύμφωνα με τη μελέτη, δεν προκύπτουν σημαντικές αθροιστικές και συνεργιστικές επιπτώσεις για τα προστατευτέα  είδη, ενώ μέλη της Υπηρεσίας πραγματοποίησαν αυτοψία στη θέση του έργου, κατά τη διάρκεια της οποίας κατεγράφησαν, μεταξύ άλλων, 2 άτομα σπιζαετών, “στην ευρύτερη περιοχή ... να ίπτανται σε βουνοπλαγιές και κοιλάδες”. Επίσης, όπως προαναφέρθηκε, η Διοίκηση ανέμεινε την ολοκλήρωση του Σχεδίου Διαχείρισης της ΖΕΠ (του προγράμματος Life+) και συνεκτίμησε ρητώς και την πρόταση του Σχεδίου αυτού, περί απαγόρευσης  εγκατάστασης αιολικών πάρκων στην περιοχή του κρινόμενου έργου, πρόταση η οποία, ωστόσο, συνεχίζει να μην έχει θεσμοθετηθεί μέχρι το χρόνο συζήτησης της υπόθεσης ενώπιον του Δικαστηρίου. Σε κάθε περίπτωση, με την κρινόμενη αίτηση δεν προσβάλλεται η παράλειψη της Διοίκησης να εντάξει την επίμαχη ΖΕΠ σε  άλλη κατηγορία προστασίας  ή να καθορίσει ειδικότερους όρους και περιορισμούς στις χρήσεις γης κ.λπ., βάσει των άρθρων 19 και 21 του ν. 1650/1986, ως ισχύουν μετά το ν. 3937/2011, ούτε γίνεται αναφορά σε τέτοιο ζήτημα. Περαιτέρω, καθ’ όσον αφορά τη φωλιά του σπιζαετού, η οποία  ανακαλύφθηκε  κατά  την εκπόνηση του Σχεδίου Διαχείρισης στο πλαίσιο του προγράμματος Life+ και προβάλλεται ότι αποσιωπήθηκε  από την παρεμβαίνουσα  στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, παρατηρείται, αφενός, ότι η εν λόγω φωλιά βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από τη θέση του κρινόμενου  έργου  (3 χλμ., απόσταση που δεν αμφισβητείται με την κρινόμενη αίτηση) και, αφετέρου, ότι η ύπαρξή της αναφέρθηκε στο υπόμνημα που κατέθεσε η παρεμβαίνουσα στη Διοίκηση, για να τονίσει την αντίφαση της πρότασης του Σχεδίου Διαχείρισης του προγράμματος Life+, περί απαγόρευσης εγκατάστασης του εν θέματι ΑΣΠΗΕ, σε σύγκριση με το επιτρεπτό χωροθέτησης τέτοιων έργων σε άλλες περιοχές του νησιού, κατά πολύ εγγύτερες προς τη φωλιά. Όπως αποδεικνύεται,  άλλωστε, από τη γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Βιοποικιλότητας επί του  κρινόμενου έργου, η οποία αναφέρεται  στις παραδοχές του προγράμματος Life περί αναπαραγωγής του σπιζαετού στην κοιλάδα των Διποταμάτων και των Μαρμάρων και παραθέτει σχετικά αποσπάσματα του Σχεδίου Διαχείρισης, η ύπαρξη της φωλιάς ήταν γνωστή στη Διοίκηση, η οποία εξήτασε και την πτυχή αυτή κατά τη διαδικασία έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων. Σημειωτέον δε ότι, σύμφωνα  με το Παράρτημα  της ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε.103/2012 (Β΄ 415), που περιλαμβάνει τα είδη χαρακτηρισμού των ΖΕΠ της Ελλάδας, τα είδη αυτά για την επίμαχη ΖΕΠ της Άνδρου GR4220028 είναι ο μαυροπετρίτης [falco eleonorae] και ο θαλασσοκόρακας [phalacrocorax aristotelis],  για την εκτίμηση  των επιπτώσεων, όμως, επί των ειδών αυτών, δεν προβάλλονται ειδικότερες αιτιάσεις από τους αιτούντες. Αντιθέτως, ο σπιζαετός δεν αποτελεί είδος χαρακτηρισμού της εν θέματι ΖΕΠ, αλλά είδος οριοθέτησης,  με αποτέλεσμα η ΕΟΑ να μην υπεχρεούτο, πάντως, να περιλάβει εξειδικευμένα ορνιθολογικά στοιχεία για το είδος αυτό ή να καθορίσει επιπλέον περιμετρική ζώνη αποκλεισμού από τις φωλιές και αποικίες του σπιζαετού [βλ. άρθρα 5Α παρ. 2 και 5Β παρ. 3 της ΚΥΑ Η.Π. 37338/1807/Ε103/2010 (Β΄ 1495), που προσετέθησαν με την ως άνω ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε.103/2012 και θεσπίζουν τέτοιες υποχρεώσεις για ορισμένα είδη, μεταξύ των οποίων και για το σπιζαετό, μόνον αν είναι είδη χαρακτηρισμού της ΖΕΠ], με δεδομένο μάλιστα ότι ο κρινόμενος ΑΣΠΗΕ απέχει πολύ από τη θέση φωλεοποίησης του είδους αυτού. Εξάλλου, τα στοιχεία που υπέβαλε η παρεμβαίνουσα καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας που οδήγησε στην έκδοση της προσβαλλόμενης ΑΕΠΟ κρίνονται επαρκή για την εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου στο περιβάλλον και την ορνιθοπανίδα.  Συγκεκριμένα,  τόσο στην Ειδική Ορνιθολογική Μελέτη [ΕΟΜ], όσο και στην Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση [ΕΟΑ] και τα λοιπά υποστηρικτικά  στοιχεία  και υπομνήματα της παρεμβαίνουσας, επισημαίνονται τα εξής: - ότι, με βάση συγκεκριμένα πληθυσμιακά κριτήρια, τα είδη για τα οποία έχει χαρακτηρισθεί η περιοχή ως ΖΕΠ είναι ο θαλασσοκόρακας [με αναπαραγόμενο πληθυσμό  πάνω από 60 ζευγάρια  και την Άνδρο να εκτιμάται ως μία από  τις σπουδαιότερες περιοχές στο Αιγαίο για το είδος] και ο μαυροπετρίτης [με αναπαραγόμενο πληθυσμό  290 ζευγάρια], - ότι η περιοχή δεν χρησιμοποιείται για τροφοληψία του θαλασσοκόρακα, - ότι ο  σπιζαετός είναι είδος οριοθέτησης, εντοπίσθηκε εκτός της άμεσης περιοχής μελέτης και ότι δεν υπάρχουν κρίσιμα ενδιαιτήματά του στην περιοχή,  -  ότι περιοχή σημαντική για το είδος αυτό είναι το ρέμα Μάρμαρα, - ότι δεν εντοπίσθηκαν στην επίμαχη περιοχή θέσεις φωλεοποίησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης, - ότι όλα τα ευρήματα αποδεικνύουν, “σε συμφωνία και με τις παρατηρήσεις της Ορνιθολογικής Έκθεσης  για  τη ΖΕΠ (ΥΠΕΚΑ 2009)”, ότι ο σπιζαετός είναι περαστικός στην περιοχή του έργου, - ότι οι Α/Γ είναι αργόστροφες  και τηρούνται  οι ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ τους, άρα υπάρχει χαμηλή επίδραση του ΑΣΠΗΕ ως προς το κριτήριο του κινδύνου πρόσκρουσης, - ότι η επίπτωση λόγω απώλειας/υποβάθμισης ενδιαιτήματος ή εκτόπισης από αυτό αξιολογείται ως μηδαμινή και - ότι, όσον αφορά τις ενδεχόμενες επιπτώσεις στο σπιζαετό, αυτές αξιολογούνται ως αμελητέες, αφού το είδος  είναι περαστικό έξω από τα στενά όρια του έργου. Τέλος, στην προσβαλλόμενη ΑΕΠΟ έχουν περιληφθεί περιβαλλοντικοί όροι, που είχαν προταθεί από τη Διεύθυνση Περιβ. Σχεδιασμού  του ΥΠΕΚΑ, κατά τη θετική της γνωμοδότηση, και 1/ απαγορεύουν στην παρεμβαίνουσα την υλοποίηση των εργασιών κατασκευής κατά τη χρονική περίοδο αναπαραγωγής της ορνιθοπανίδας “σε περιοχές που γειτνιάζουν με ευαίσθητες για την ορνιθοπανίδα εκτάσεις (απόσταση μικρότερη των 3000 μ. από χώρο φωλεοποίησης)”, 2/ επιβάλλουν τακτικούς ελέγχους στους χώρους του ΑΣΠΗΕ, ώστε να απομακρύνονται τυχόν νεκρά ζώα, η παρουσία των οποίων θα μπορούσε να προσελκύσει πτωματοφάγα αρπακτικά πτηνά, 3/ υποχρεώνουν την εταιρεία να εγκαταστήσει αυτοματοποιημένο σύστημα RADAR, “για τον εντοπισμό πτηνών σε πραγματικό χρόνο, ώστε να παρέχει προειδοποίηση προσέγγισης ή ενεργοποίηση ηχητικών σημάτων για απομάκρυνση των πτηνών σε κίνδυνο πρόσκρουσης ή προσωρινή διακοπή λειτουργίας της Α/Γ” και 4/ επιβάλλουν  την εκπόνηση προγράμματος τετραετούς παρακολούθησης, με έναρξη ένα έτος πριν ξεκινήσουν οι εργασίες κατασκευής του έργου, σε ακτίνα τουλάχιστον δύο χλμ. περιμετρικά του ΑΣΠΗΕ, το οποίο θα υποβληθεί στην αρμόδια  Υπηρεσία του ΥΠΕΝ. Υπό τα δεδομένα αυτά, η Διοίκηση επέτρεψε την άσκηση της δραστηριότητας στον προστατευόμενο τόπο, παρά την  αντίθετη πρόταση του Σχεδίου Διαχείρισης της ΖΕΠ (Life+), αφού επείσθη ότι δεν θα προκληθούν, μετά και τους τεθέντες περιβαλλοντικούς όρους, επιβλαβείς συνέπειες  στην ακεραιότητα  της περιοχής Natura  ούτε σημαντική ενόχληση στην ορνιθοπανίδα και στους οικοτόπους της [βλ. και τα αναφερόμενα στο έγγραφο απόψεων ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/64346/2057/ 29.5.2019 προς το Δικαστήριο, ότι η Υπηρεσία “θεωρεί ότι με τους περιβαλλοντικούς όρους που τέθηκαν στις αποφάσεις αυτές” (ενν. της νυν προσβαλλόμενης και της ΑΕΠΟ για τον άλλο ΑΣΠΗΕ της  Άνδρου,  στη θέση Φραγκάκι) “διασφαλίζεται η ακεραιότητα και συνεκτικότητα της περιοχής”]. Ενόψει των προαναφερθέντων, όλοι οι περί του αντιθέτου  λόγοι είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι, αλλά και ως απαράδεκτοι, κατά το μέρος που αμφισβητούν την ουσιαστική εκτίμηση της Διοίκησης.

21.  Επειδή, περαιτέρω, προβάλλεται ότι, κατά παράβαση των οδηγιών 92/43/ΕΟΚ, 79/409/ΕΟΚ, 2009/147/ΕΚ  και της ΚΥΑ Η.Π. 37338/1807/Ε103/2010, δεν έχει νομίμως  εκτιμηθεί  η συνεργιστική/ αθροιστική δράση του επίδικου ΑΣΠΗΕ με τον έτερο, γνωστό στη  Διοίκηση, ΑΣΠΗΕ στη θέση “Φραγκάκι” της νήσου Άνδρου, οι περιβαλλοντικοί όροι λειτουργίας του οποίου εγκρίθηκαν με την πράξη 7613/5.4.2018 του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ομοίως προσβληθείσα από τους αιτούντες ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας [αίτηση ακυρώσεως Ε. 1734/2018]. Συγκεκριμένα, κατά τους αιτούντες, “δεδομένης της ευαισθησίας του υποδοχέα (ενεργό αναπαραγωγικό ζεύγος σπιζαετού, είδους με ιδιαίτερη ευαισθησία στις επιπτώσεις των ΑΣΠΗΕ)”, η αθροιστική επίπτωση των δύο ΑΣΠΗΕ είναι μεγάλη και η ΕΟΑ παραγνώρισε ότι αυτοί ουσιαστικά «εγκλωβίζουν» το ζευγάρι σπιζαετών, “οριοθετώντας την επικράτειά του από  τα  ΒΑ και τα ΝΑ και ακολουθώντας το ανάγλυφο της κοιλάδας της επικράτειας, εκατέρωθεν της θέσης της φωλιάς”.

22.  Επειδή, σύμφωνα με την εφαρμοστέα ΚΥΑ οικ. 104247/ΕΥΠΕ/ ΥΠΕΧΩΔΕ/25.5.2006 “Διαδικασία Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.) και Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.), σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με  το  άρθρο 2  του ν. 3010/2002” (Β΄ 663), η ΜΠΕ πρέπει να περιλαμβάνει,  μεταξύ άλλων, εκτίμηση και αξιολόγηση άμεσων και έμμεσων σωρευτικών και συνεργιστικών επιπτώσεων του έργου στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον (βλ. άρθρο 4 παρ. 1 περ. α΄ υποπερ. γγ΄ της ΚΥΑ), η υποχρέωση δε αυτή απορρέει και από την κοινοτική νομοθεσία  (άρ.  6 παρ. 3 της οδηγίας 92/43). Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, οι δύο ΑΣΠΗΕ της Άνδρου  (στις θέσεις Φραγκάκι  και Ράχη - Ξηροκόμπι) εντάσσονται σε περιοχή ΖΕΠ του δικτύου Natura 2000 [GR4220028 «ΑΝΔΡΟΣ: ΚΕΝΤΡΙΚΟ & ΝΟΤΙΟ ΤΜΗΜΑ, ΓΥΡΩ ΝΗΣΙΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΝΗ»] και οι επιπτώσεις τους αξιολογήθηκαν συνολικώς. Συγκεκριμένα, στο από Μαΐου 2015 συμπληρωματικό υπόμνημα της παρεμβαίνουσας αναφέρονται τα εξής: i. ότι η απόσταση των δύο ΑΣΠΗΕ είναι 3 περίπου χλμ. (βλ. σελ. 57 επ.), ii. ότι αναμένονται αθροιστικές και συνεργιστικές  επιπτώσεις από τους ΑΣΠΗΕ «Φραγκάκι» και ΑΣΠΗΕ «Φανερωμένη», μαζί με τον επίδικο, στη θέση Ράχη - Ξηροκόμπι (βλ. σελ. 58), iii. ότι τα δύο έργα θα υλοποιηθούν την ίδια χρονική  περίοδο, “θα χρησιμοποιήσουν  τον ίδιο δρόμο πρόσβασης και την ίδια διασύνδεση, οπότε οι αθροιστικές και συνεργιστικές επιπτώσεις, από αυτές τις πτυχές της κατασκευής, θα είναι μικρές. ...” (βλ. σελ. 59), iv. ότι “οι παρατηρήσεις της ΜΠΕ του ΑΣΠΗΕ ‘Φραγκάκι’ επιβεβαιώνουν τις παρατηρήσεις για τις πτητικές πορείες των ειδών Hieraatus fasciatus (σπιζαετός), Falco peregrines (πετρίτης) και Falco eleonorae (μαυροπετρίτης). Φαίνεται ότι υπάρχει  αλληλεπίδραση των δύο ΑΣΠΗΕ στην πορεία του σπιζαετού. Οι αθροιστικές επιπτώσεις εκτιμώνται ως μικρές. - Θόρυβος: ... Οι δύο ΑΣΠΗΕ είναι σε ικανή απόσταση, ώστε οι αθροιστικές επιπτώσεις των παραγόμενων επιπέδων θορύβου να είναι αμελητέες. - Οπτική όχληση: Οι Α/Γ του ΑΣΠΗΕ ‘Φραγκάκι’ στην μακρινή οπτική ζώνη (<3km) δεν θα είναι ορατές από το Κόρθι, οπότε οι σχετικές αθροιστικές επιπτώσεις είναι αμελητέες”, v. ότι παρατηρήθηκαν σπιζαετοί κατά την εαρινή και χειμερινή περίοδο και στις δύο θέσεις, ότι “και στις δύο περιπτώσεις η πτητική πορεία του σπιζαετού φαίνεται ότι αφορά τη μετακίνησή του από το κέντρο της Άνδρου προς την περιοχή του ρέματος Μάρμαρα”, ότι “βάσει των στοιχείων της ΜΠΕ του ΑΣΠΗΕ Φραγκάκι, ο σπιζαετός στην περιοχή αυτού του έργου εμφανίζεται και κατά τη φθινοπωρινή περίοδο (παρατηρήσεις Νοεμβρίου 2010). Ειδικότερα, σε απόσταση 800 m της Α/Γ 4 του ΑΣΠΗΕ  ‘Φραγκάκι’  (δίδονται οι συντεταγμένες της θέσης), εντοπίστηκε ζευγάρι σπιζαετών. Το ζευγάρι πέταγε από τα βράχια προς την βόρεια κατεύθυνση κατά μήκος   της ακτής και προς το ρέμα Μάρμαρα. Αργότερα, την ίδια ημέρα, παρατηρήθηκαν ξανά, τα ίδια πτηνά, επάνω από τις πλαγιές  του υψώματος ‘Ράχη’ σε ύψος 50 m από την επιφάνεια του εδάφους”, (βλ. “Αλληλεπίδραση ΑΣΠΗΕ Ράχη - Ξηροκόμπι και Φραγκάκι στην πορεία του σπιζαετού”, σελ. 61-62), vi. ότι εκτιμάται ότι θα υπάρξει αθροιστική επίπτωση από την ταυτόχρονη λειτουργία του ΑΣΠΗΕ “Ράχη - Ξηροκόμπι” και των εγγύτερων προς αυτό Α/Γ του ΑΣΠΗΕ “Φραγκάκι”, “λόγω της ενδεχόμενης παρεμπόδισης στη μετακίνηση (barrier effect) του είδους προς την περιοχή του ρέματος Μάρμαρα”, vii. ότι, όμως, από τις παρατηρήσεις και στις δύο θέσεις εγκατάστασης των ΑΣΠΗΕ, φαίνεται ότι η παρουσία του σπιζαετού στα δύο υψώματα [Φραγκάκι,  Ράχη - Ξηροκόμπι] και στο ρέμα Μάρμαρα  είναι περιστασιακή,  οπότε η αθροιστική επίπτωση αξιολογείται ως μικρή (βλ. παρ. 5.5) και εκτιμάται ότι θα μειωθεί περαιτέρω λόγω της χρήσης ειδικού εξοπλισμού αποφυγής σύγκρουσης (radar) και από τους δύο ΑΣΠΗΕ (βλ. παρ. 5.4) και viii. ότι προτείνεται, στο κεφάλαιο «5.5. Μέτρα και Καλές Πρακτικές για τις Αθροιστικές και Συνεργιστικές Επιπτώσεις» (βλ. σελ. 70 του συμπληρωματικού υπομνήματος),  πρόγραμμα  παρακολούθησης, υλοποιούμενο από κοινού από τους δύο ΑΣΠΗΕ, ώστε να προληφθούν οι όποιες αμελητέες αθροιστικές και συνεργιστικές επιπτώσεις. Το συμπληρωματικό αυτό υπόμνημα,  κατά το οποίο δεν προκύπτουν σημαντικές αθροιστικές/συνεργιστικές επιπτώσεις για το μαυροπετρίτη, το σπιζαετό και τον πετρίτη από τους δύο ΑΣΠΗΕ, ενόψει και του μεγέθους τους (10 Α/Γ: 5 + 5), ελήφθη υπόψη από τη Διεύθυνση Βιοποικιλότητας, η οποία  γνωμοδότησε  θετικά  για  την  αδειοδότηση  του  ΑΣΠΗΕ  στη  θέση «Ράχη - Ξηροκόμπι», και τελικώς από τον Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο οποίος εξέδωσε την ίδια ημέρα (5.4.2018) τις υπ’ αριθμ. οικ. 7613 και οικ. 7615 αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών   όρων   (ΑΕΠΟ)   για   τους   δύο   ΑΣΠΗΕ   στις   θέσεις «Φραγκάκι» και «Ράχη - Ξηροκόμπι», αναφέροντας, μάλιστα, ρητώς στο σώμα αμφοτέρων των ΑΕΠΟ (βλ. παράγραφο 2.2.1), ότι «έχει εξεταστεί τόσο η συνεργιστική δράση, όσο και η δέουσα εκτίμηση». Ως εκ τούτου, πρέπει να απορριφθεί ο λόγος ακυρώσεως με τον οποίον προβάλλεται ότι δεν εκτιμήθηκε η συνεργιστική/αθροιστική δράση του επίδικου ΑΣΠΗΕ με τον ΑΣΠΗΕ στη θέση Φραγκάκι.

23.  Επειδή, επιπλέον, οι αιτούντες προβάλλουν ότι η ΕΟΑ παρουσιάζει πλημμέλειες “ως προς την επιστημονική μεθοδολογία που ακολουθήθηκε κατά τη σύνταξή της, που συνιστούν παραβάσεις της ΚΥΑ Η.Π. 37338/1807/Ε.103/2010 και του άρθρου 10 παρ. 2 του ν. 4014/2011, που διέπει τον τρόπο εκπόνησης της Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης”, και, συγκεκριμένα, : α/ “σε αντίθεση με τα διεθνώς κρατούντα”, ο αριθμός των 13 επισκέψεων στην περιοχή για την παρατήρηση της ορνιθοπανίδας και η χρονική κατανομή τους υπήρξαν “ανεπαρκή και ακατάλληλα από άποψη επιστημονικής μεθοδολογίας,  διότι λείπουν κρίσιμα  χρονικά διαστήματα κατά τα οποία η επίσκεψη θα επέτρεπε τον εντοπισμό της ενεργού αναπαραγωγικής φωλιάς σπιζαετών”, β/ δεν καλύφθηκε το διάστημα από Μάιο έως και Ιούνιο, κατά το οποίο αρχίζουν να πετούν από τη φωλιά οι πτερωθέντες νεοσσοί σπιζαετοί και είναι, συνεπώς, ορατοί  στην επιστημονική παρατήρηση και γ/ δεν καλύφθηκε με παρατηρήσεις το διάστημα περί τα τέλη Φεβρουαρίου, που αποτελεί την περίοδο των “γαμήλιων πτήσεων” του ζευγαριού. Επικαλούνται δε οι αιτούντες ότι η μεθοδολογία εκπόνησης ΕΟΑ είναι “δεδομένη και γνωστή στον επιστημονικό κόσμο” και, ενδεικτικώς, αναφέρονται σε μελέτη για την εκτίμηση των επιπτώσεων στην ορνιθοπανίδα από τη λειτουργία αιολικών πάρκων και σε οδηγίες για την εκπόνηση ΕΟΜ του “Birdlife International/ Ελλην. Ορνιθολογικής Εταιρείας”.

24.  Επειδή, όλοι οι ανωτέρω λόγοι, όπως διατυπώνονται, είναι απορριπτέοι. Ειδικότερα, αορίστως προβάλλεται παράβαση του  άρθρου  10 παρ. 2 του ν. 4014/2011 που ορίζει ότι “Η ειδική οικολογική αξιολόγηση και η ΜΠΕ, όπου αυτή απαιτείται, εστιάζει στις συνέπειες για την περιοχή βάσει των στόχων διατήρησής της. Η σημασία  των επιπτώσεων  προσδιορίζεται σε σχέση με τα ειδικά χαρακτηριστικά και τις ειδικές περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στην προστατευόμενη περιοχή την οποία αφορά το έργο ή η δραστηριότητα, λαμβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη τους στόχους διατήρησης της περιοχής. Βάσει  των συμπερασμάτων της ειδικής οικολογικής αξιολόγησης και της ΜΠΕ και εξαιρουμένης της περίπτωσης των διατάξεων της παραγράφου 4 του παρόντος, η αρμόδια αρχή συμφωνεί για το οικείο έργο ή δραστηριότητα μόνο αφού βεβαιωθεί ότι δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητα της συγκεκριμένης περιοχής. Ειδικότερα, η εξέταση πιθανών μέτρων αντιμετώπισης των επιπτώσεων και εναλλακτικών λύσεων μπορεί να επιτρέψει τη διαπίστωση ότι, βάσει τέτοιων λύσεων ή μέτρων, το έργο ή η δραστηριότητα δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητα της περιοχής. Η ακεραιότητα μιας περιοχής αναφέρεται στις οικολογικές της λειτουργίες. Η απόφαση για το κατά πόσον παραβλάπτεται πρέπει να εστιάζεται και να περιορίζεται στους στόχους διατήρησης της περιοχής”. Το αυτό ισχύει και για την αποδιδόμενη παράβαση της ΚΥΑ Η.Π. 37338/1807/Ε.103/2010 (Β΄ 1495), η οποία περιέχει διάφορες ρυθμίσεις για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων της. Αν δε με το λόγο αυτό οι αιτούντες αναφέρονται σε παράβαση του άρθρου 5Α της τελευταίας αυτής ΚΥΑ, που προσετέθη με την ΚΥΑ Η.Π. 8353/276/Ε103/2012, ο λόγος αυτός είναι αβάσιμος, κατόπιν όσων έγιναν δεκτά προηγουμένως, σχετικώς με την έλλειψη υποχρέωσης παράθεσης εξειδικευμένων ορνιθολογικών στοιχείων ή καθορισμού επιπλέον περιμετρικής ζώνης αποκλεισμού από τη φωλιά [η οποία μάλιστα βρίσκεται σε απόσταση 3 χλμ.] και τις αποικίες του σπιζαετού. Κατά τα λοιπά, δεν γίνεται επίκληση συγκεκριμένης διάταξης νόμου την οποία παρέβησαν η ΜΠΕ (ΕΟΜ, ΕΟΑ) ή η Διοίκηση και απαραδέκτως αμφισβητείται η “μεθοδολογία” που ακολουθήθηκε από τους επιστήμονες της ΜΠΕ ή της ΕΟΑ, κατ’ επίκληση παραβάσεων της επιστημονικής ή διεθνούς “μεθοδολογίας”, πολλώ δε μάλλον όταν, στη γνωμοδότηση 23397/1057/21-10-2015 της αρμόδιας Διεύθυνσης Προστασίας Βιοποικιλότητας, Εδάφους και Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΝ, εκτιμάται ότι οι ορνιθολογικές καταγραφές πεδίου που είχαν πραγματοποιηθεί καλύπτουν “συνολικά και εκτεταμένα και τις τέσσερις εποχές του χρόνου (αναπαραγωγή, μετανάστευση, διαχείμαση)”.

25.  Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί και να γίνει δεκτή η παρέμβαση.

26.  Επειδή, όπως αναφέρεται στο έγγραφο 37974/947/29.5.2019 του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας προς το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την εισήγηση 61581/1944/16.12.2016, η αρμόδια Διεύθυνση του εν λόγω Υπουργείου πρότεινε προς τον Υπουργό την έκδοση απόφασης, βάσει του άρθρου 21 παρ. 9 του ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το ν. 3937/2011, με αντικείμενο τον καθορισμό “όρων και περιορισμών έργων  και δραστηριοτήτων  για την προστασία, διατήρηση και διαχείριση της φύσης και του τοπίου σε χερσαία και υδάτινα τμήματα της Άνδρου και των γύρω νησίδων”, μέχρι την έκδοση π.δ. Καθ’ όσον αφορά τη θέση του κρινόμενου έργου, που  εντάσσεται  στην ζώνη Α, η Υπηρεσία εισηγήθηκε την απαγόρευση εγκατάστασης και λειτουργίας ΑΣΠΗΕ. Ωστόσο, έως το χρόνο συζήτησης της  υπόθεσης,  δεν  έχει εκδοθεί υπουργική απόφαση με το περιεχόμενο αυτό ούτε προεδρικό διάταγμα. Σύμφωνα δε με το άρθρο 6 του σχεδίου της υπουργικής αυτής απόφασης, που απεστάλη στο Δικαστήριο με το  προμνησθέν  έγγραφο από 29.5.2019, “για έργα ... που κατά την ημέρα δημοσίευσης της παρούσας: α) ... δ) έχει εκδοθεί απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, και αντίκεινται στις διατάξεις  της παρούσας,  συνεχίζουν να λειτουργούν ή ολοκληρώνεται η κατασκευή τους και για όσα από αυτά έχει εκδοθεί περιβαλλοντική αδειοδότηση, οι φορείς λειτουργίας τους οφείλουν εντός έξι μηνών από την έκδοση της παρούσας [ή για την υποβολή αιτήματος  για  την  ανανέωση των  περιβαλλοντικών όρων],  να υποβάλουν -αν δεν έχει ήδη υποβληθεί- στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση σύμφωνα με τα άρθρα 10 και 11 (παρ. 8, 9 και 10) του ν. 4014/2011, προκειμένου, αφού αξιολογηθεί, να εκτιμηθεί αν απαιτείται η εφαρμογή των αναφερομένων στην παρ. 9 του άρθρου 2 και στο άρθρο 6 του ως άνω αναφερθέντος νόμου. Στην περίπτωση που διαπιστωθεί ότι, παρά την εφαρμογή και υλοποίηση των πρόσθετων όρων και περιορισμών, προκαλούνται ή ενδέχεται να προκληθούν σημαντικές επιπτώσεις στο σύνολο ή σε στοιχεία των προστατευόμενων οικοσυστημάτων, οι αρμόδιες υπηρεσίες, κατόπιν αιτιολογημένης πρότασης, εισηγούνται προς την Υπηρεσία που χορηγεί την άδεια λειτουργίας  ή    εγκατάστασης   ή    άλλη   συναφή   άδεια   την   αναστολή λειτουργίας τους και την απομάκρυνσή τους, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις”. Υπό τις περιστάσεις αυτές, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη ότι καθυστερεί επί μακρόν η έκδοση της κανονιστικής αυτής απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας -το προταθέν σχέδιο της οποίας θέσπιζε υποχρέωση σύνταξης νέας επίκαιρης  ΕΟΑ, ακόμη και για αδειοδοτηθέντα έργα που θα ενέπιπταν σε ζώνη απαγόρευσης, όπως εν προκειμένω-, συνεκτιμά το γεγονός ότι οι ορνιθολογικές  παρατηρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην επίδικη περιοχή ανάγονται στο έτος 2013 και η αυτοψία της Υπηρεσίας στο έτος 2015, με αποτέλεσμα να τείνουν να καταστούν πλέον ανεπίκαιρες, και επισημαίνει στη Διοίκηση ότι, παρά την απόρριψη της κρινόμενης αίτησης, δεν επιτρέπεται η χορήγηση άδειας εγκατάστασης του έργου, προτού εκπονηθεί  νέα Ειδική  Οικολογική Αξιολόγηση, η οποία και θα εκτιμηθεί προσηκόντως, σύμφωνα με τα ανωτέρω, από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή. 

Δ ι ά  τ α ύ τ α

Απορρίπτει την αίτηση, κατά το σκεπτικό.

Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου που κατεβλήθη για την άσκηση της κρινόμενης αίτησης και την απόδοση του παραβόλου που συνόδευε το απορριφθέν αίτημα αναβολής.

Δέχεται την παρέμβαση.

Επιβάλλει στους αιτούντες τη δικαστική δαπάνη του Δημοσίου και της παρεμβαίνουσας, που ανέρχονται, αντιστοίχως, σε τετρακόσια εξήντα  (460) και εξακόσια σαράντα (640) ευρώ.

Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 4 Ιουλίου 2019 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στις 4 Δεκεμβρίου 2019.

Ο Πρόεδρος του Ε´ Τμήματος                   Η Γραμματέας

                 Αθ. Ράντος